Op vrijdag 4 september in TivoliVredenburgs Hertz-zaal lieten Les Basses Réunies horen wat een lyra-viol is in muziek van Tobias Hume.
Vrijdag 4 september 2015, 11.00 uur | Hertz TivoliVredenburg Utrecht
Les Basses Réunies / Bruno Cocset – Humes Liefde voor de Lyra-viol
door: Hieke van Hoogdalem
Op het podium zitten 4 musici die samen Les Basses Réunies vormen. Bruno Cocset, bekend als cellist en kernlid van dit ensemble, speelt vandaag lyra-viol en viola bastarda alto. Zijn collega’s zijn Guido Balestracci (lyra-viol), Richard Myron (violone – een viola da gamba in contrabasformaat) en Bertrand Cuiller (klavecimbel).
Op het programma staan stukken van Tobias Hume en John Bull, Engelse componisten die in de 16e en 17e eeuw leefden.
Balestracci speelt verreweg de meeste soli. Zijn lyra-viol lijkt verdacht veel op een basgamba, maar hij lijkt wat te klein om bas te worden genoemd. Wat is dat voor een instrument? Balestracci legt het me na het concert uit: “De lyra-viol is een aangepaste basgamba. Hij is wat kleiner en heeft een plattere kam, waardoor je gemakkelijker akkoorden kunt spelen.” Want ‘viol’ is Engels voor ‘gamba’ en ‘lyra’ staat voor akkoordenspel, waarschijnlijk afkomstig van ‘lier’. Dus lierachtig spel, met akkoorden.
De heren bassisten spelen fenomenaal. Het is niet alleen virtuoos, maar vooral ook zeer muzikaal. Ze spelen regelmatig met één haar van de strijkstok – bij wijze van spreken. Zo laten ze het publiek met gespitste oren op het puntje van de stoel ademloos luisteren naar prachtige verstilde klanken. Je kunt een speld horen vallen.
Myron, de violonespeler, slingert met forste stem Humes beeldende titels de zaal in, waarna Balestracci de bijbehorende muziek speelt. ‘March away’ bijvoorbeeld, een stuk dat steeds zachter wordt.
Balestracci’s solostukken worden afgewisseld met duetten en tutti-stukken. Bruno Cocset, veruit de langste van het stel, pakt zo nu en dan zijn viola bastarda alto – een vrij klein instrument dat een kruising lijkt tussen een gamba en een viool. Het heeft f-gaten en je strijkt ‘m bovenhands, zoals instrumenten van de violenfamile. Maar hij rust op de benen, heeft 6 snaren en fretten, zoals een discantgamba. De viola bastarda was ook een aangepaste gamba, net als de lyra-viol, om virtuoos spel te vergemakkelijken.
Enfin, om een lang verhaal kort te maken: het was een fantastisch concert. De musici wisten heel goed verschillende sferen te creëren, van uitbundig tot verstild. Van klassiek tot bijna Ierse volksmuziek. Van mysterieus tot vrolijk. Het was – op één verkeerde inzet na – een perfecte uitvoering, die terecht een lang en overweldigend applaus kreeg.
