“The Americans” is een serie in Pakrammel en besteed aandacht aan de Amerikaanse componisten; Robert Ashley, Alvin Lucier, Gordon Mumma, “Blue” Gene Tyranny, Annea Lockwood, David Behrman, David Tudor, Joan La Barbara, Maggi Pyne, Meredith Monk en Pauline Oliveros. In de vijfde aflevering gaat de aandacht naar Pauline Oliveros (1932).
Pauline Oliveros (1932) is een amerikaanse avant-garde accordioniste en componiste van experimentele electronische en electroakoestische muziek. Ze is één van de oprichters van San Francisco Tape Music Center in de jaren zestig, een electronische studio aan de westkust van de Verenigde Staten. Later is die studio naar Mills College verhuisd en het centrum heet nu "the Center for Contemporary Music". Oliveros improviseerde live en in de studio vaak met het "Expanded Instrument System", een electronisch signaal processing systeem dat ze ontworpen had en wat gebruik maakt van bandecho’s en patchbays (signaalverbindingspanelen) in een tijd dat er in studio’s nog geen mengtafels voorhanden waren.
Later verlaat ze de electronische muziek om terug te keren naar de accordion. Ze gebruikt de accordion dan met een speciale stemming in combinatie met electronica om het geluid van de accordion te veranderen en de karakteritiek van de ruimte waarin ze speelt te onderzoeken. Ze introduceert het concept om alle omgevingsgeluiden toe te laten in haar muziek. De Deep Listening Band, die bestaat uit Oliveros, David Gamper en Stuart Dempster, specialiseert zich in het opnemen en optreden in ruimtes met veel galm en resonantie, zoals grotten en kathedralen.
In deze uitzending spitsen we ons voornamelijk toe op het oudere en dus puur electronische werk van Oliveros. Deze muziek is minder meditatief dan haar recentere elctroakoestische werk maar het laat wel zien dat ze één van de pioniers is van de electronische muziek.
Bye Bye Butterfly (1965) is een tape-compositie voor 2 kanalen die is gemaakt in het "San Francisco Tape Music Center". Het stuk maakt gebruik van 2 Hewlett Packard oscillatoren, 2 achter elkaar gekoppelde versterkers, een draaitafel met een plaat erop en 2 bandrecorders in een "delay setup" (echo). Het stuk neemt niet alleen afscheid van de 19de eeuwse muziek maar ook van de toenmalige moraal en onderdrukking van de vrouw. De titel refereert aan de opera, Madame Butterfly van Giacomo Puccini, waarvan een LP in de studio voorhanden was en die spontaan werd gebruikt in de compositie.
– Sound Patterns (1961) is een a cappella stuk waarmee Oliveros in 1962 de Gaudeamus International Composers Award won. De tekst is samengesteld op basis van phonetische klanken die zijn gekozen om hun klankkleur in plaats van hun betekenis. Het stuk is genoteerd en bestaat uit 3 gedeeltes: exposition (measures 1-12), development (12-46) en recapitulation (47-59).
– V Of IV (1966) is een onderdeel van een serie. Oliveros gebruikte oscillatoren en keyboards om band (tape) te manipuleren.
– Untitled (1986).
Dit stuk is een voorbeeld van de muziek die Oliveros maakt nadat ze de electronische muziek achter zich heeft gelaten. Lange aanhoudende tonen op de accordion die met precisie worden veranderd in hoogte en klankkleur. De langzame toonhoogte-wisselingen in haar stem interfereren met de dissonante accoorden en drones van haar accordion. Opgenomen tijdens een van de vele concerten die Paul Panhuysen organiseerde in Het Apollohuis in Eindhoven.
– A Little Noise In The System (Moog System) (1966) introduceerd het "Expanded Instrument System (EIS)", een soort live remix systeem dat gebruik maakt van bandecho’s en patchbays (signaalverbindingspanelen) in een tijd dat er in studio’s nog geen mengtafels voorhanden waren. De signaal-ruis verhouding was van groot belang bij het gebruik van analoge bandrecorders. Daarom koos Oliveros ervoor om noise als signaal te gaan gebruiken. Een keuze die belangrijk blijkt te zijn geweest aangezien noise vandaag de dag een muzikaal genre op zichzelf is geworden (en dat niet zonder kritiek).
Playlist Americans #5:
Totale speelduur: 59:57 (inclusief Aankondiging Pakrammel)
Track 0
Aankondiging Pakrammel 0:35
Track 1
Artist: Pauline Oliveros
Track Title: Bye Bye Butterfly
Playing Time: 8:02
Album Title: Electronic Works
Label: Paradigm Discs
Catalog#: PD 04
Format: CD
Country: UK
Released: 1997
Track 2
Artist: Pauline Oliveros
Track Title: Sound Patterns
Playing Time: 4:04
Album Title: Extended Voices
Label: Odyssey
Catalog#: 32 16 0156
Format: LP
Country: US
Released: 1968
Track 3
Artist: Pauline Oliveros
Track Title: V Of IV
Playing Time: 14:34
Album Title: Four Electronic Pieces 1959-1966
Label: Sub Rosa
Catalog#: SR185
Format: CD
Country: Belgium
Released: 2008
Track 4
Artist: Pauline Oliveros
Track Title: Untitled
Playing Time: 4:32
Album Title: Apollo And Marsyas: Het Apollohuis 1980-1997 An Anthology Of New Music Concepts
Label: Het Apollohuis / Apollo Records
Catalog#: ACD 090217
Format: CD
Country: NL
Released: 2002
Track 5
Artist: Pauline Oliveros
Track Title: A Little Noise In The System (Moog System)
Playing Time: 28:24
Album Title: An Anthology Of Noise & Electronic Music / First A-Chronology 1921-2001
Label: Sub Rosa
Catalog#: SR190
Format: 2xCD
Country: Belgium
Released: 2002
