Perestrojka #13: Land van weggeweest 8: Oekraïne 3. Onze serie gewijd aan muziek die tot stand kwam rond verbouwing (perestrojka) en ineenstorting (‘destroyka’) van het communisme in Oost-Europa. ‘Land van weggeweest’ is op 26 september voor de derde maal Oekraïne, ook wel bekend als Klein-Rusland.
Poltova was aan het begin van de vorige eeuw nog een levendige culturele stad met een eigen symfonieorkest. In deze moederstad van kunstenaars als Gogol, Korolenko, Zosjtsjenko en volkscommissaris Loenatsjarski werd in 1907 componist Aleksandr Zhuk geboren, broer van de bekende violist Isaak, de concertmeester van het Bolsjoj Theater orkest die als primarius van het Bolsjoj Theater Kwartet ook samenwerkte met Sjostakovitsj. Aleksandr componeerde Drie Stukken voor viool en piano.
In de vorige uitzending kon u al kennismaken met componist Myroslav Skoryk, die in 1938 werd geboren in Lviv (Lemberg). Lwów, zoals het toen heette, behoorde nog tot Polen totdat het een jaar later met het Molotov-Ribbentrop-pact onder Sovjet-controle kwam. Tijdens de nazibezetting die in 1940 volgde, liet de familie haar antisovjetsentimenten de vrije loop, dus na de bevrijding konden zij meteen doorreizen naar Siberië, waar Myroslav opgroeide.
Zijn muziekopleiding volgde Skoryk weer in zijn geboortestad, en zijn postdoc deed hij in Moskou bij Dmitri Kabalevski. Skoryk rondde zijn opleidingen compositie, piano en directie met succes af en werd docent aan het conservatorium van Kiev, met onder zijn leerlingen Jevgeni Stankovitsj, Ivan Karabits, Oleg Kiva en Vladimir Zoebitski. In zijn muziek combineert hij Oekraïense folklore met moderne compositietechnieken.
De Hutsul-tryptiek is gebaseerd op Skoryks filmmuziek bij Sergej Paradzjanovs ‘Schaduwen van vergeten voorouders’. Het eerste deel, Kindertijd, begeleidt de onschuldige kinderspelletjes van Ivan en Maritsjka, het tweede deel gaat over hun ontroerende liefde en in het derde deel is Ivans leven zinloos geworden na de dood van zijn geliefde. De muziek is gebaseerd op Hutsul-folklore van het gelijknamige bergvolk uit de Karpaten. Hierna blijven we in het Centraal-Europese bergmassief met het Karpatisch Concert, wellicht zijn bekendste werk, waarin u ook de cembalo hoort.
We blijven in de sferen van Oekraïense volksmuziek met het Solistenensemble ‘Blahovist’. U hoort de liederen ‘Meisje als een zachte noot’ van Anatoli Kos-Anatolski, ‘Bij mijn huis’ van O. Tsjmoet en ‘Slaapliedje’ van Oleksandr Kósjits.
1. Aleksandr Zhuk (Poltava 1907 – Charkov 1995).
Drie Stukken voor viool en piano: Poème (Andante), Aria (Larghetto) en Humoreske (Allegro scherzando).
Vladimir Astrachantsev, viool, en Olga Astrachantsev, piano.
Cavalli Records CCD 233.
Myroslav Skoryk (Lviv, 12 juli 1938)
2. Hutsul-tryptiek (1965): I: Kindertijd, II: Ivan en Marisjka, III: Ivans Dood.
3. Karpatisch Concert voor orkest (1972).
Odessa Filharmonisch Orkest olv. Hobart Earle.
CD DCA 963 ASV Music of Ukraine.
4. Anatoli Kos-Anatolski (Kolomia 1909 – Lviv 1983), Meisje als een zachte noot. Soliste: M. Reuka.
5. O. Tsjmoet,
Bij mijn huis. Soliste: O. Sapozjnik.
6. Oleksandr Kosjits,
Slaapliedje. Soliste: T. Koemanovska.
Solistenensemble ‘Blahovist’ olv. Myroslav Hulkovskyi.
Vinotsjok Oekraïnsjkich Pisen, Studio Filharmonia Kiev.
Met dank aan Valentin Zhuk.
