Perestrojka #31: Nova Zembla 1: Centraal-Azië 1. Onze serie met werk dat tot stand kwam rond verbouwing (perestrojka) en ineenstorting (‘destroyka’) van het communisme in Oost-Europa, arriveert vandaag in Centraal-Azië, bij ‘nova zembla’ (nieuw land) Tadzjikistan: pas na de val van de Sovjet-Unie verscheen dit voormalige deel van het Perzische rijk voor het eerst als zelfstandig land op de kaart.
Tolíbchon Sjachídi (foto) werd op 13 maart 1946 geboren in de Tadzjiekse hoofdstad Doesjanbe als zoon van de stichter van de Professionele Tadzjiekse Muziekacademie, Zijadoello Sjachidi. Na een opleiding aan het muzieklyceum van zijn geboortestad werd hij in Moskou leerling compositie bij Aram Chatsjatoerjan. “Tolib, je tijd is kostbaar”, schreef zijn docent op een portretfoto bij zijn eindexamen. Sjachidi droeg zijn tweede pianosonate in 1991 op aan het eeuwfeest van Sergej Prokofjev. U hoort Jekaterina Metsjétina.
Wij vervolgen met de suite uit de balletmuziek van Sjachidi bij ‘de Schone Jozef’ uit revolutiejaar 1989. Het Moskous Staatssymfonieorkest staat onder leiding van Vladimir Kozjoechar. In datzelfde jaar componeerde hij zijn Tweede Pianoconcert.
Benjamin Joesoepov (foto) werd in 1962 geboren in Doesjanbe. De componistenbond kende hem in 1989 de bondsprijs toe, een jaar voor Joesoepovs emigratie naar Israël. Over Nola vertelt hij zelf: “Nola is het Farsische woord voor tederheid en minimale toonveranderingen. Ik heb dit concert in 1994 geschreven voor de fluitist Matthias Ziegler, die het in 1995 in première bracht. Ik gebruik hierin niet alleen de gangbare dwarsfluiten maar ook fluiten die je minder snel in de concertzaal zult horen: de bas- en contrabasfluit en een fluit met membraan. Het werk is een zoektocht naar de klankeffecten die van fluiten en strijkers afkomstig zijn. De combinatie met etnomuziek is tegelijk een verbinding met oosterse muziekesthetiek. Het eerste deel is langzaam, dramatisch. Het tweede deel is snel, artistiek en het biedt de solist alle ruimte om zijn vaardigheden en talenten te demonstreren. Het is een extra uitdaging voor het orkest, dat in harmonie moet zijn met zowel de solist als de ‘loop delay’, een instrument dat de solist gebruikt om een ritme te creëren dat de basis vormt van zijn dialoog met het ensemble.” U hoort fluitist Matthias Ziegler en het Dresdner Sinfoniker met dirigent Michael Helmrath.
Voor zover de tijd het toestaat, kunt u nog luisteren naar de Mars voor symfonieorkest uit 1994 van Sjachidi, aan wie de volgende aflevering geheel gewijd zal zijn. Het Russisch Cinematografisch Staatssymfonierorkest staat onder leiding van de componist.
Tolibchon Sjachidi (Doesjanbe, 13.3.1946).
1. Sonata nr. 2 (1991) (S. Prokofjevs 100ste verjaardag): 1) Adagio, 2) Presto.
Jekaterina Metsjetina, piano.
Imperia Moezyki. www.tabriz.ru. Producer: Tabriz Shakhidi.
2. Suite uit de balletmuziek ‘Schone Jozef’ (1989).
Moskous Staatssymfonieorkest olv. Vladimir Kozjoechar.
Muzz. www.tabriz.ru. Producer: Tabriz Shakhidi.
3. Pianoconcert nr. 2 (1989).
Vitali Finkelberg, piano, Moskous Staatssymfonieorkest olv. Sergej Skripka.
Muzz. www.tabriz.ru. Producer: Tabriz Shakhidi.
4. Benjamin Joesoepov (Doesjanbe, 22.11.1962).
‘Nola’, concert voor bas-, contrabas-, membraan- en dwarsfluiten, ‘loop delay’ en strijkorkest (1994).
Matthias Ziegler, Dresdner Sinfoniker olv. Michael Helmrath.
Arte Nova Classics 74321 82556 2.
5. Tolibchon Sjachidi (Doesjanbe, 13.3.1946).
Mars voor symfonieorkest (1994).
Russisch Cinematografisch Staatssymfonierorkest olv. Tolib Sjachidi.
Muzz. www.tabriz.ru. Producer: Tabriz Shakhidi.
