Radio Rondje Evenaar

1. Leon Carr/Leo Corday. See the USA in your Chevrolet.
Uit: Dinah Shore, zang.
Cd Rhino R275688 tr 13   tijd: 1.22

Radio Rondje Evenaar gaat vandaag over ‘Reizen zonder John’ van de Nederlandse schrijver Geert Mak. Ondertitel: Op zoek naar Amerika.
In 2010 maakt Geert Mak, samen met zijn vrouw nog eens de reis die schrijver John Steinbeck maakte in 1960, samen met zijn hond Charley. Reizen met Charley heette dat boek. John Steinbeck, Amerikaans schrijver van 27 boeken, waaronder 16 romans.
Steinbeck deed op zijn reis in 1960  historische plekken aan, zoals Little Bighorn waar de Indianen in 1874 het Amerikaanse leger vernietigend versloegen. Geert Mak neemt ongeveer dezelfde route, komt tot opmerkelijke observaties en ziet ook de grote verschillen met nu. In oktober 1960 is bv. de heftige strijd om het presidentschap tussen Richard Nixon en John Kennedy losgebrand.
Dan blijkt voor het eerst, nu de televisie alles genadeloos vastlegt, de enorme invloed van het beeld. Nixon oogt bleek en vermoeid, Kennedy is gebruind en energiek. Hij wint het debat. Steinbeck had er geen oog voor tijdens zijn reis.
Tegenstellingen: Mak merkt dat Amerikanen met passie spreken over hun huis als hun ‘home’, maar stelt vast dat nergens meer wordt verhuisd dan in Amerika en trouwens ook van baan wordt gewisseld.
Steinbeck verklaart dat steeds maar verhuizen als: home is dan geen realiteit, wel een gezamenlijke en diep gewortelde illusie. Een nationale droom: ooit was die werkelijkheid.
Eerder dan Steinbeck, in 1837, zegt Tocqueville, een Franse schrijver die ook door Amerika reist: de hele samenleving is versmolten tot een middenklasse.
Voor Europeanen is het begin 20ste eeuw onbestaanbaar je in te laten met mensen van een andere sociale klasse, zoals Amerikanen dat doen. Ook Geert Mak ziet op de 1e dag van zijn eerste bezoek aan de VS een straatveger een praatje aanknopen met de eigenaar van een dure auto: hoeveel kost ‘ie enz. Obama gaf bij zijn bezoek aan Downingstreet 10 een veiligheidsagent een hand. Labourpremier Brown moest er niet aan denken.
In hoeverre klopt de reis van Steinbeck wel, vraagt Geert Mak zich af en is dat erg?
Steinbeck was een rasverteller en hij overdreef graag. Dan zijn wat feitelijke onjuistheden niet zo erg. En soms geloofde hij in zijn eigen geschapen mythe(s).
John Steinbeck en Geert Mak reisden beiden met de auto door het land. Als treinreiziger ben je in de VS minder bedeeld. Door gebrek aan olie reisde men tijdens de 2e Wereldoorlog massaal met de trein incl. de soldaten. Na de oorlog veranderde dat ingrijpend: auto in opkomst en de trein werd verwaarloosd.
Amerikanen klagen over de eigen federale overheid net als de Europeanen over Brussel.
De Tsjechische componist Antonin Dvorak werkte in de Verenigde Staten op het National Conservatory van New York. In 1893 schreef hij zijn Amerikaans Kwartet.
2. Antonin Dvorak. Strijkkwartet op 96 in F American’.
Uitv: Skampa Kwartet. Opname 1991
Cd K10006-2 311 tr. 1 t/m 4 tijd: 23.38

3. Antonin Dvorak. Uit: Symfonie nr. 9 in e op 95 ‘Uit de Nieuwe Wereld’ deel 3 & 4.
Uitv: Tsjechisch Filharmonisch orkest olv. Jiri Belohlavek. Opname 1989.
CD 11 1987 2 031 tr, 3 & 4 tijd: 19.47

Als Steinbeck aankomt in Californië, zijn geboortestreek, wordt steeds duidelijker dat de reis (Travels with Charley) hem zwaar begint te vallen. Californië is erg veranderd, hij mist zijn vrouw Eileen enorm en het laatste deel van de geplande tocht kort hij flink in, gedesillusioneerd.

11 weken duurt de reis van Steinbeck. In januari 1961 zijn hij en zijn vrouw Eileen bij de inauguratie van president Kennedy, een dag met een enorme sneeuwstorm. Dan schrijft hij: in de ochtend was de storm voorbij en daarmee ook de reis. Het manuscript eindigt met: ik begrijp inmiddels, het grote en mysterieuze Amerika is groter dan ik dacht en ook veel geheimzinniger. 
‘Reizen zonder John’ van Geert Mak, een prachtig boek waarbij aan de hand van persoonlijke verhalen van zowel Mak als John Steinbeck, we een kritisch en weloverwogen beeld van Amerika krijgen. Ik ben het helemaal eens met de Financial Times die over dit boek zegt: Geert Mak is de geschiedenisleraar die we allemaal graag hadden willen hebben.

Techniek: Sander Friedeman
Samenstelling en presentatie: Agnes van der Veld.

Van de 4cd box met songs over autorijden in Amerika: Hot Rods & Custom Classics
4a Henry Bellinger: Stick Shift
Uitv: The Duals tijd: 2.28
4b Robert Mitchum/Don Raye:The Ballad of Thunderroad 
Uitv: Robert Mitchum & Orkest olv. Jack Marshall. tijd: 2.29
4c Leon Carr/Leo Corday: See the USA in your Chevrolet
Uit: Dinah Shore, zang tijd: 1.22
Cd Rhino R275688 tr 3, 10 & 13 tijd: 6.17