Een verslag van het Basklarinet Festijn; zondag 29 november 2020 in Nijmegen.
Muziekfestivals hebben het hard te halen dit coronajaar. Ook dit najaar werden verschillende muziekfestivals voor eigentijdse en vooruitstrevende muziek afgelast, waaronder November Music, Le Guess Who?, Cello Biënnale Amsterdam en Soundsofmusic Groningen. Sinds kort is er weer wat mogelijk op de concertpodia en kan het Basklarinet Festijn wel enige concerten door laten gaan. Door haar nomadische opzet is het festival flexibeler van opzet en geeft het de komende periode verschillende concerten door heel het land.
Zes jaar geleden is het tweejaarlijkse Basklarinet Festijn opgezet door basklarinettist Fie Schouten en componist/basklarinettist Tobias Klein. Iedere editie heeft een thema. In 2014 stond basklarinetgoeroe Harry Sparnaay nog centraal, dit jaar wordt de combinatie slagwerk-basklarinet ingekleurd.
Het Basklarinet Festijn was zondag 29 november te gast bij Galerie Marzee Nijmegen en stichting Moderne Muziek. Een kwartet rondom basklarinettisten Fie Schouten en Jelte Althuis (bekend van het Calefax Rietkwintet) presenteerde een programma met nieuwe werken en vergeten klassiekers. Samen met slagwerkster Tatiana Koleva en celliste Eva van de Poll serveerden Schouten en Althuis muziek, waarin alle extremen leken samen te komen.
Virtuoos en ingetogen, maximaal en minimaal, complex en kristalhelder.
Pièce de résistance van de middag was het weinig uitgevoerde Façade-Trio (1998) van de Grieks-Franse componist Georges Aperghis. Een uniek bezet werk voor twee basklarinetten en uitgebreid slagwerk. Alle registers werden bespeeld door Aperghis en de drie musici moesten alle zeilen bijzetten om het amper één kwartier durende hypercomplexe werk te volbrengen. Gelegenheidsdirigent Rutger van Otterloo moest deze rollercoaster in goede banen leiden. Een welhaast bruusk, luidruchtig werk waarin de twee basklarinettisten als twee bronstig burlende edelherten een verleidingsdans uitvoerden. Momenten van stilte en bezinning zorgden voor een adempauze, maar dan was slagwerkster Koleva er weer om de boel flink wakker te schudden met stevig drumwerk op trommels, bekkens, gongs en metalen objecten. Subtiel is het allemaal niet maar als live-ervaring zeker ongeëvenaard.
Daarvoor hadden componisten Tobias Klein en Kaija Saariaho al laten horen dat je met minder complexe notenlawines, ook veel kunt uitdrukken. Kleins Leichte Überlappungen (2018) is een zwierig, swingend basklarinetduet vol ritmische variaties. Muziek om heerlijk dwars op te dansen. Qua kleurenspel en innerlijke dramatiek is de muziek van de Finse Kaija Saariaho onovertroffen. Haar Oi Kuu (1990) is weinig live te horen. Cello en basklarinet mengen fraai met elkaar in dit korte werk. De dromerige sfeer wordt hier en daar doorgeprikt door het zeer expressieve spel van celliste Eva van de Poll. Muziek die klinkt als golvende en zachtjes ronddansende waterrimpelingen.
Eenzelfde sfeervolle klankwereld roept de Amerikaanse componist en basklarinetspecialist Evan Ziporyn op. Als lid van onder meer de Bang on a Can All-Stars speelt Ziporyn niet alleen eigen werk, maar ook veel werk van anderen. Zijn eigen composities zijn beïnvloed door de rituele impuls van Indonesische gamelanmuziek en de principes van de minimal music. In zijn gloednieuwe Connect Four (2020) speelt het viertal een voor Ziporyns doen vrij uitgekleed, ingetogen werk. Een behoedzame nocturne met een hoofdrol voor de zachte timbres van de vibrafoon. Koleva bespeelt het instrument niet alleen met stokken maar ook met de handen. Een fraai schimmenspel in klank dat de verwachtingsvolle sfeer van de nacht oproept.
Mooiste werk van de middag komt op naam van de Pools-Nederlandse componiste Hanna Kulenty. Haar Tap-blow-dance4 (2020) is speciaal geschreven voor het gelegenheidskwartet. Het stuk begint vol vaart en de vier musici hebben hun handen vol. Een dicht, ritmisch weefsel ontvouwt zich, waarbij Kulenty de puls en de structuur kraakhelder weet te houden. Letterlijk stampvoetend houden de vier musici het tempo erin, en het speelse stuk heeft een onontkoombare energie. De invloed van Kulenty’s leermeester Louis Andriessen is hoorbaar. Bij tijd en wijlen moet je denken aan heerlijk complexe Andriessen-werken als Hout en het strijkkwartet Facing Death. Dit premièrewerk verdient het om op cd vereeuwigd te worden, net als wel meer repertoire van Hanna Kulenty.
Het Basklarinet Festijn toert in ieder geval nog tot en met 20 december door het land, met concerten in o.m. de KuuB (Gaudeamus) Utrecht (10 december), Pletterij Haarlem (18 december), Bimhuis Amsterdam en LantarenVenster Rotterdam.
Info: www.bassclarinet.nl
Daarnaast programmeert stichting Moderne Muziek Nijmegen dapper door, en heeft het 20 december pianist Ralph van Raat en componist Daan Manneke te gast.
Info: www.modernemuziek.nl
Geschreven door programmamaker Mark van de Voort.
Foto: Fie Schouten is van Erik Smits.
Nuttige links om programma’s terug te luisteren:
Woensdag 28 november 2018; het programma Thema met werk van Tobias Klein.
Maandag 30 april 2018; het programma Concertzender Live met werk van Fie Schouten.
Maandag 17 april 2017; het programma Concertzender Live met opnamen gemaakt tijdens het Basklarinet Festijn, ter gelegenheid van de 70e verjaardag van Harry Sparnaay.
