Alexander von Zemlinsky (1871-1942) – Strijkkwartet nr.1, in A-gr.t., opus 4 (1896)
- Allegro con fuoco, 2. Allegretto – Etwas schneller als früher – Tempo di Allegretto, 3. Breit und kräftig, 4. Vivace e con fuoco
Uitvoerenden: Brodsky Quartet
CD: Chandos
Arnold Schönberg (1874-1951) – Strijkkwartet in D-gr.t. (1897)
- Allegro molto, 2. Intermezzo – Andantino grazioso, 3. Variations, 4. Allegro
Uitvoerenden: Leipziger Streichquartett
CD: MDG
Alexander von Zemlinsky en de drie jaar jongere Arnold Schönberg liepen gezamenlijk langs de weg van Brahms klassieke romantiek naar een uitgesproken expressionisme. Rond 1895 was dat laatste echter nog niet zover, zoals duidelijk is bij het eerste Strijkkwartet, in A-gr.t., opus 4 uit 1896 van Zemlinsky en het Strijkkwartet in D-gr.t., zonder opusnummer, uit 1897 van Schönberg.
Zemlinsky studeerde onder meer bij Anton Bruckner, en werd al jong door Brahms als een opvallend talent erkend. Schönberg ontmoette zijn latere leraar toen hij als amateurcellist in het orkest Polyhymnia meespeelde, dat door Zemlinsky was opgericht. Zij raakten bevriend, en Schönberg trouwde met Zemlinsky’s zuster Mathilde. Zemlinsky heeft Schönberg bovendien bij het schrijven en herschrijven van zijn eerste kwartet met raad en daad terzijde gestaan. In menig opzicht doet Schönbergs eersteling op het terrein van het strijkkwartet aan Brahms maar ook aan Dvořák denken.
