Wereld

Mariama

za 5 mrt 2022 00:00 uur

Afrikaanse muziek, verzameld en uitgezocht door Stan Rijven.
Aflevering: Ghana 65 jaar onafhankelijk

Tot begin jaren ’80 heette in het Westen alle Afrikaanse populaire muziek simpelweg ‘highlife’. Oor-zaak? Het land van oorsprong… Oftewel Ghana, de voormalige Britse kolonie Goudkust, dat als eerste natie in sub-Sahara Afrika zelfstandig werd.

* Kwame Nkrumah

Op 6 maart 1957 leidde de charismatische Kwame Nkrumah (1909-1972) zijn land naar de onafhankelijkheid. Als visionair president verwierf hij een status vandaag vergelijkbaar met die van Nelson Mandela. Dankzij Nkrumah’s streven naar pan-afrikanisme -de culturele en politieke verheffing van geheel Afrika- werd Ghana hèt symbool van de de-kolonisatie. Daarmee ook een inspirerend voorbeeld voor zo’n dertig andere Afrikaanse landen, die in het navolgend decennium hun bevrijding zouden vieren. Met het verbond tussen Ghana, Guinée & Mali creëerde Nkrumah een soort Benelux-verband; met de ‘Black Stars’ het eerste Afrikaanse nationale voetbalelftal.

* Highlife

Via de stimulering van een eigen muziekcultuur werd ‘highlife’ synoniem aan het optimistisch bevrijdings-geluid dat jarenlang heel anglofoon Afrika ging domineren. Diverse highlife-richtingen bloeiden op, voortgekomen uit de fusion van west-afrikaanse ritmes met invloeden uit de Caraïben (calypso, goombay, son), Noord-Amerika (swing, soul, funk) en Europa (brass, hymnes). Zo oefenden dansorkesten als E.T. Mensah & His Tempos grote invloed uit op de latere Nigeriaanse afro-beat. Uit de palmwine-variant vloeide de electrische guitar-highlife voort. Anno 2022 horen hiphop en raggaton tot het Ghanese pop-palet; ook inheemse invloeden doen zich gelden, zoals de 2-snarige kologo-sound uit Noord Ghana.

* Slavernij

Wereldwijd ontleent Ghana haar historische betekenis aan een verwante, crucialere
geschiedenis. Vanuit Fort Elmina werden, vanaf de 17^e eeuw, miljoenen slaaf-gemaakten naar de Amerika’s verscheept. Met name voor afro-amerikanen symboliseert Ghana daarom het land van oorsprong. Niet voor niets was de nog destijds jonge Martin Luther King op 6 maart 1957 in Accra getuige van Ghana’s Onafhankelijkheid, en bracht de invloedrijke wetenschapper/filosoof Dubois zijn laatste levensjaren door in Ghana. In de jaren ’70 vonden Miriam Makeba en Hugh Masekela, verbannen uit Zuid-Afrika, er een toevluchtsoord. Ook voor Nigeriaanse afro-beat pionier Fela Kuti was Nkrumah een grote inspirator voor wie hij thuis een een altaar had opgericht. 6 maart, een historische gebeurtenis: net als als 5 mei of 1 juli een dag om niet te vergeten, zoals met deze radio-special.