Die sanck een Liedt

“Mijn hele leven [vóór 1919] was het Mozart, Beethoven, Bach, Brahms, Schubert… Hier in Amerika ontdekte ik het Jiddische lied!”

De afgelopen 1000 jaar is het Joodse volk voor het grootste gedeelte gegroepeerd in twee categorieën: Asjkenazim en Sefardim. Huidige Asjkenazim zijn van oorsprong Jiddisch sprekende Joden en afstammelingen van Jiddisch sprekende Joden uit Noord en Oost-Europa. Sefardim komen oorspronkelijk uit het Iberisch schiereiland (Spanje en Portugal) en de Arabische landen.

Het Jiddisch of (verouderd) Joden Duits is een Germaanse taal, die door ongeveer drie miljoen Joden over de hele wereld gesproken wordt. Het Jiddisch wordt doorgaans van rechts naar links geschreven, met het Hebreeuws alfabet, maar is gebaseerd op middeleeuws-Duitse dialecten. Jiddisch is taalkundig verder niet aan het Hebreeuws verwant. De naam is afgeleid van Middelhoogduits Jüd, Jood.  Er bestaan verschillende dialecten van het Jiddisch. Vanaf dit semester geeft docent Danielle Zaidman-Mauer het vak Jiddisch aan de UvA. (zie artikel NRC, 5 februari 2023)

Er zijn natuurlijk veel volksliederen, oude liederen, nooit opgeschreven maar van generatie op generatie door gegeven. Het Kunstlied is een liedvorm uit 19e eeuw, die de inhoud en de toon van een gedicht als uitgangspunt heeft; de begeleiding van een piano wordt een wezenlijk bestanddeel van het lied. In dit programma hoort u nieuw gecomponeerde liederen van Lazar Weiner.

Speellijst:

Lazar Weiner (1897-1982)

1. ‘A nign ‘(een melodie) (L. Magister)
           Bariton Robert Abelson en Barry Snyder piano.
2. Three songs (poems by Abraham Joshua Heschel
   a. Got geyt mir nokh umetum (God volgt mij overal)
   b. Khoyves (Twijfels)
   c. Got un mentsh (God en mens)
           Tenor David Ossenfort en pianist Yehudi Wyner.
3. a. ‘Tsela-tseldi’ (lichtvoetig bij het geluid van het cymbaal) (Jacob Glatstein)
           Sopraan Ida Rae Cahana en pianist Jehudi Wyner.
   b. ‘Der sholem-zokher (Welkomstfeest voor Izaak) (Itzik Manger)
           Tenor Raphael Frieder en pianist Jehudi Wyner.
   c. Toybnshtile (Stille duiven) (Mani Leib)
           Tenor Harold Orbach en pianist Barry Snyder.
   d. Viglid (Wiegeliedje) (Esther Schumiatcher-Hirschbein)
           Sopraan Re’ut Ben-Zeév met pianist Jehudi Wyner.
   e. Fun vayte teg (Dagen van weleer) (H.Leivick)
           Bariton Robert Abelson en Barry Snyder piano.
4. ‘Two Humoresques’ (tekst Aron Tsuker)
   a. Bald vet zayn a regn (Spoedig gaat het regenen)
   b. A papir vil bageyn zelbstmord (Een stuk papier wil zelfmoord plegen)
           Sopraan Susan Davenny- Wyner en Yehudi Wyner piano.
5. a. ‘Shitile Tener’(stille tonen)
   b. ‘Ikh hob far dir a sod’ (ik heb voor jou een geheim) (2 teksten van Nahum Baruch Minkoff.)
           Mezzosopraan Elizabeth Shammash en pianist Yehudi Wyner.
6. a. ‘Der yid mitn fidl’ (De jood met de viool) (Aaron Tsuker)
           Bariton Robert Aborn, Barry Snyder piano.
   b. Baym bentshn likht (Bij het aansteken van de kaarsen) (Joseph Rubinstein)
           Mezzosopraan Elizabeth Shammash en pianist Yehudi Wyner.
   c. ‘A gebet’ (Een gebed ) ( Joseph Rolnick)
           Sopraan Re’ut Ben-Zeév met pianist Jehudi Wyner.
   d. ‘A foter tsu zayn zun ‘(Een vader tot zijn zoon) (Jacob Glatstein)
           Bariton Robert Aborn, Barry Snyder piano.
   e. ‘Volt mayn tate raykh geven (Als mijn vader rijk zou zijn)( Aaron Nisserson)
           Sopraan Ida Rae Cahana en pianist Jehudi Wyner.

Lazar Weiner, Susan Davenny-Wyner, Yehudi Wyner

Info: https://www.milkenarchive.org