Genre: Neoclassicisme
Componisten/uitvoerenden: Alban Berg | Ernst Toch | Franz Schreker
Opnametechniek: Sabrina ter Horst
Hoe groot en onbekend is de muziek die vandaag klinkt?
Begin twintigste eeuw is er ontzettend veel muziek gecomponeerd. Muziek was bijna een religie, en meer mensen dan ooit wilden zelf componist worden. Meer mensen dan ooit hadden die gelegenheid ook, want de economie had in de eeuw daarvoor niet stilgestaan. Maar… slechts weinigen werden bekend en nog veel minder componisten zouden bekend blijven. En componisten die bekend bleven, zagen alsnog een groot deel van hun werk in de vergetelheid verdwijnen.
In dit concert uit 2002 horen we muziek van Ernst Toch. Een Oostenrijker die later in ballingschap naar Amerika ging. Aan de ene kant een van de vele neoklassieke componisten uit het Interbellum: klare structuren met een gematigd modern idioom en een beetje humor. Aan de andere kant ook een geloofwaardige avantgardist met een hart voor vernieuwing. Helaas heeft de geschiedenis hem minder gunstig behandeld. Na de oorlog werd hij vooral gezien als ‘een van de vele neoclassici’. Zijn muziek ligt te vergelen in kasten en laden.
Gelukkig is daar het Ebony Ensemble om twee van die partituren eens af te stoffen. In zijn Tanzsuite geeft Toch een moderne draai aan een barok gebruik. In plaats van de aloude gavotte of passepied horen we nu bijvoorbeeld een Weense wals. Daarna wordt het tijd voor een celloconcert. Met kamerorkest, want geheel in de tijdgeest is Toch geen man voor enorme orkesten.
Uit dezelfde tijd en nog veel onbekender is Rudolf (Rodolfo) Holzmann, geboren in Breslau maar gestorven als Peruaan. Voordat hij in de Andes terechtkwam, zwierf Holzmann rond in Brussel en de VS. Uit zijn Brusselse tijd dateert zijn Septet, dat we zeker ook in de neoklassieke traditie moeten begrijpen.
Franz Schreker (1878-1934) is van een eerdere generatie. Zijn muziek heeft de negentiende eeuw nooit echt verlaten. Vooral Schrekers opera’s waren razend populair en konden zich volgens velen meten met die van Strauss. Helaas was hij van gedeeld joodse afkomst en daarmee was zijn lot bezegeld: in nazi-Duitsland maakte hij geen kans. Hij stierf uiteindelijk in 1934, net voordat de nazi’s hem het leven helemaal onmogelijk gingen maken.
En Alban Berg dan, die is toch niet vergeten? Zijn naam vind je in elk naslagwerk terug: de leerling van Schönberg, lid van de revolutionaire Weense School, componist van meesterwerken als Wozzeck en het Vioolconcert? Juist, maar net daar knelt ‘m de schoen. Want wie kent Bergs vroege Altenberger Lieder opus 4? Die worden niet echt vaak uitgevoerd. Voor deze gelegenheid trekken we “Hier ist Frieden”, het vijfde Altenberger lied, graag uit de kast.
