Componisten/uitvoerenden: Franz Liszt | Frédéric Chopin | Galina Oestvolskaja | Leos Janácek
Opnametechniek: Sem de Jongh
Een grootheid die we bepaald niet elke dag opnamen!
Reinbert de Leeuw (1938-2020) behoorde tientallen jaren tot het beste wat Nederland op muziekgebied te bieden had. Onze reputatie als brandpunt voor Nieuwe Muziek danken we voor een groot deel aan hem: als dirigent van het ASKO-ensemble en het Schönbergensemble haalde hij zowel de nieuwste muziek als de moderne klassiekers naar Nederland. Hij werkte met gevestigde grootheden, maar ook talloze nieuwe ontdekkingen staan op zijn naam.
Toch zullen nog altijd meer mensen hem kennen als pianist dan als dirigent. Dat komt vooral doordat hij in de jaren zeventig Satie ontdekte. Ontdekte? Ja, de naam was bekend maar de muziek werd vrij zelden gespeeld. Zijn reputatie als provocateur en katalysator van een nieuwe stijl was veel belangrijker. Maar toen Reinbert de Leeuw deze stukken ging opnemen, op zijn kenmerkende, tergend langzame manier, raakte heel Nederland geïntrigeerd. Om niet te zeggen: gebiologeerd. De Leeuw was onsterfelijk geworden als eigengereid pianoman.
In dit concert uit 2003 horen we hem niet met Satie. Wel speelt hij Via crucis van Liszt, zijn andere grote specialiteit. Ook Liszt werd erkend als genie maar tegelijk met de nek aangekeken vanwege zijn moeilijke pianowerken waarin hij zo strooide met virtuositeit. Maar Reinbert de Leeuw ontdekte de late pianowerken, die juist heel ingetogen en goed te spelen zijn – en tegelijk zo vooruitstrevend als de wereld in die tijd nog nooit gezien had. Ineens mocht je Liszt als serieus avantgardist weer mooi vinden. In Via crucis klinkt de religiositeit van de late Liszt door, die zich inmiddels tot priester had laten wijden.
Verder horen we de wonderschone Prelude in e van Chopin, In de mist van Janáček en een sonate van Galina Oestvolskaja. Ook zij is een ontdekking van Reinbert de Leeuw. Kort na de Val van de Muur ontdekte hij haar werk samen met het werk van die andere geniale Russin, Sofia Goebajdoelina. De Leeuw voerde dit werk uit met zijn ASKO-ensemble, maar speelt deze sonate dus ook zelf. Oestvolskaja werd door haar ruige stijl ‘de vrouw met de hamer’ genoemd; wie deze sonate hoort zal begrijpen waarom.
