Gabriel Fauré (1845) werd geboren in een katholieke omgeving en kreeg zijn eerste muzieklessen in Parijs op een muziekschool, waar het gregoriaans in hoog aanzien stond. Dat katholieke repertoire zou hij zijn leven lang blijven koesteren. In veel stukken verwerkte hij oude compositietechnieken in zijn persoonlijke stijl. Tegelijk moest hij als beginnend componist een plek zien te verwerven, door rekening houden met de Franse seculiere smaak van dat moment.
Klassiek Katholiek
Naast de oude katholieke kerkmuziek was ‘de klassieke stijl’ dus belangrijk voor Fauré. Weliswaar schreef hij niet veel sonates, symfonieën, kwartetten en concerten, maar hij paste wel de essentie van die stijl toe: heldere frasering, een duidelijk verband tussen zinsbouw en harmonisch verloop en het vermogen vormen op te bouwen vanuit pregnante melodieën en motieven.
Oorlog en daarna
In 1870-‘71 woedde de Frans-Duitse oorlog. Een vernederende exercitie voor Frankrijk, dat zo ongeveer moest toezien hoe het leger in drie weken werd opgerold en Wilhelm I nota bene in Versailles en half tegen zijn zin tot Deutscher Kaiser werd uitgeroepen. Het échec wakkerde de Franse nationalistische sentimenten aan, ook in het muziekleven. De Société Nationale de Musique (met het voor alle zekerheid in Latijn vervatte motto ‘Ars Gallica’) werd opgericht, met Fauré als een van de oprichters. In de prakrijk was vooral de retoriek erg Frans, want de muziek bleef schatplichtig aan Germanen als Mozart en Beethoven. De meest ‘Franse elementen’? De harmonie en de hang naar verfijning. Allez les Bleus!
Liever binnenskamers
Fauré schreef veel en niet alles is ijzersterk. Bovendien schreef hij liever kamermuziek dan opera’s, en die stond nou eenmaal lager aangeschreven. Met de jaren werd zijn taal bovendien donkerder en grilliger, waardoor veel van zijn late muziek amper bekend is. Dat geldt niet voor zijn vocale kamermuziek. Fauré verkreeg zijn grootste faam als liedschrijver. Hij componeerde gedurende zijn hele leven voor zangstem. Hij speelde graag met taal, had oog voor het ritme van een zin en wist dat uitstekend in muziek om te zetten. Ook daarvan hoort u deze maand een aantal voorbeelden, waaronder ‘Les Berceaux’, uitgevoerd door onze presentator Evert Jan Nagtegaal. Nomen est omen, luister maar.
Luisteren
Fauré: componist van de maand. Vanaf 2 juni elke werkdag tussen 16 en 17 uur
