Onze Franse componist van de maand komt dit keer uit Finland. Want Kaija Saariaho (1952) werd weliswaar geboren in de buurt van Helsinki, maar woont en werkt sinds 1982 in Parijs. Ze was daar verbonden aan het fameuze IRCAM, het electro-akoestische onderzoeksinstituut dat nauw verbonden is met het Centre Pompidou. Dat nauw moet u letterlijk nemen: het instituut is goeddeels verborgen onder de grote fontein op het voorplein. De combinatie van elektronica en akoestische instrumenten die het IRCAM nastreefde, paste bij de stijl van Saariaho, die al snel doorbrak met langzaam veranderende klankpaletten. Een voorbeeld daarvan is Jardin secret uit 1985, dat we u graag laten horen.
Later ontwikkelde Saariaho’s muziek zich tot weidsere vormen en meanderende melodieën zonder centrum. Een vergelijking met Finland ligt voor de hand, maar daarover heeft de componiste zelf zich niet uitgesproken. Wel is er verwantschap met de Japanse cultuur, zowel in grote orkestwerken als Six Japanse Garden als stukken voor kamermuziekensembles. ‘Sferisch’ komt misschien in de buurt als typering. U kunt het deze maand zelf beluisteren, bijvoorbeeld aan de hand van Saariaho’s werk Neiges (1998) voor 12 cellisten.
Aan het begin van deze eeuw veranderde haar stijl opnieuw. De vloeiende vormen van eerder maakten plaats voor meer ritmiek en meer uitgesproken harmonieën, waarbij Saariaho vaker schreef voor kleine bezettingen en voor stem. Lange lijnen en langzaam veranderende klanken gingen uitstekend samen met de emotionaliteit van een solozangpartij. Dat besef was een keerpunt in haar ontwikkeling. Vanaf dat moment zou de menselijke stem en met name de opera in haar werk een steeds grotere plaats innemen.
Luisteren
Componist van de maand, vanaf vrijdag 28 januari op werkdagen van 4 tot 5.
