Deep River: chansons de négresse

‘Liederen van het negerdom’. Het staat er echt. Het is de titel van dit concert, en van een werk dat hier wordt uitgevoerd. In onze tijd zou dit godsonmogelijk zijn. Te veel mensen, zeker ook in de links-intellectuele cultuurwereld, zouden veel te grote aanstoot nemen aan Dat Woord.

Maar dit concert komt uit 2004, niet uit 2024, en als je nuchter kijkt is er niet zo gek veel aan de hand. De muziek bestaat uit spirituals (op het programma staat nog gewoon ‘negro spirituals’) die we allemaal hebben leren kennen als de troost (en verholen rebellie) van de slaven in hun uitzichtloze situatie – en later, na de afschaffing van de slavernij, als het beginpunt van de weergaloze Afro-Amerikaanse muziekcultuur. Naast de authentieke spirituals horen we liederen van Europese en Amerikaanse componisten die met het zwarte repertoire aan de haal gingen – en hoewel ze daarbij weleens werden beïnvloed door minstrelshows en bedenkelijke stereotypen, gingen ze daar in het algemeen redelijk eervol mee om.

Twee donkere zangeressen zingen hier deze zwarte muziek – de liederen uit de Afro-Amerikaanse gemeenschap, maar ook de liederen die anderen ‘over hen’ maakten. Iets waar een componist als George Gershwin trouwens al expliciet om vroeg: die wilde niet hebben dat zijn muziek een kwestie van ‘witten doen zwarten na’ zou worden. Hun goedkeuring kan het wegdragen – en deze dames hebben evenmin bezwaar tegen het ‘N-woord’.