Doelenkwartet + Eleonore Pameijer
23 november 2003, Jurriaanse Zaal, De Doelen, Rotterdam
Genres: Classicisme | Romantiek | Strijkkwartet
Componisten/uitvoerenden: Jan Brandts Buys | Wolfgang Amadeus Mozart
Opnametechniek: Sabrina ter Horst
Een geboren Salzburger, die uitgroeide tot de beroemdste van allemaal, en een gestorven Salzburger die onbekend bleef.
In dit concert, waarin het gewaardeerde, veelzijdige en vaak door ons opgenomen Doelenkwartet de krachten bundelt met de ons evenmin onbekende fluitiste Eleonore Pameijer, horen we twee werken. Het eerste werk is van Mozart, zoals u zeer waarschijnlijk al geraden had. Om precies te zijn is het zijn eerste Pruisische strijkkwartet. Mozart schreef deze drie kwartetten voor (inderdaad) de Pruisische koning Wilhelm II, een verdienstelijk cellist. Nu is het zo dat de cello er in strijkkwartetten vaak bekaaid vanaf kwam. De grondtonen van het akkoord mocht hij spelen, de melodie was voor de eerste viool. Daar wilde de koning geen genoegen mee blijven nemen. Een uitdaging die Mozart wel aansprak. In het hele kwartet komt de cellist bij voortduring aan bod als melodie-instrument. Maar ook de middenstemmen, de tweede viool en de altviool, krijgen genoeg te doen. Niet zo vreemd misschien: Mozart was zelf altviolist en had in het kwartet vaak dat instrument te spelen. De Pruisische kwartetten (Mozarts laatste trouwens) werden zo een win-win voor componist en opdrachtgever.
De tweede componist is Jan Brandts Buys (1868-1933). Die naam kent u misschien nog niet. Of misschien kent u wel zijn naam maar is deze telg u onbekend. Brandts Buys was namelijk een oud geslacht van Nederlandse musici. Veel leden van deze familie hielden zich bezig met protestantse kerkmuziek. Maar de tijden veranderden. In het Zutphen waarin Jan opgroeide leefde deze patriciërsfamilie zoals rijke lui in een kleine stad leefden. De familie deed haar best om voorname visite uit binnen- en buitenland aan te trekken, en beschikte over een indrukwekkende vriendenkring. Wieniawski, Rubinstein, Grieg, allemaal kwamen ze langs bij de Brandts Buyzen. En de jonge Jan, door vele van deze gasten bewonderd, nam hun stijl over. In 1892 ging hij naar Wenen; uiteindelijk zo hij Oostenrijker worden. In dit concert horen we zijn Kerstkwintet uit 1903. De componist is in deze tijd succesvol als operacomponist, maar is zijn wortels – de kamermuziek van Schumann, Brahms en hun geestverwanten – nog niet vergeten.
