Rondom Trakl

Het was een opwindende tijd, het fin de siècle en het begin van de nieuwe (twintigste) eeuw. De kunst bloeide als nooit tevoren, kunstenaars hadden schier volledige onafhankelijkheid bereikt en de avant-garde werd als een religie omarmd. Tegelijk broeide er ook onbehagen. Kunstenaars waren vaak randfiguren die op het randje van gestoord balanceerden (en er soms al iets over waren). Kunstwerken waren vaak verontrustend en duister, en van een ongemakkelijke zwaarte. Er werd veel van het publiek gevraagd. Velen hadden gevoel in een eindtijd te zitten: kan de kunst nog verder? Maar ook: zal deze wereld in een oorlog ten onder gaan?

In dit klimaat groeide en bloeide de expressionist Georg Trakl. Hij werd groot met de symbolistische, op zich al duistere poëzie van Baudelaire en Rimbaud en onderhield een vermoedelijk incestueuze band met zijn zuster. Als tiener begon hij alcohol en drugs te gebruiken (als apotheker was het geen probleem om daaraan te komen), wat zijn aanleg tot depressies en angststoornissen alleen maar versterkte. In 1914 moest Trakl in dienst; na een mislukte vluchtpoging nam hij een overdosis cocaïne.

Dat een zo tragische figuur verknipte, duistere en moeilijk te begrijpen poëzie schreef, wilt u waarschijnlijk wel geloven. Het was deze lyriek die bijvoorbeeld Anton Webern aansprak. Als mens had hij een saai en burgerlijk leven, maar als componist sprak hij in een eigen taal, die onder een esoterisch laagje een woelig emotioneel leven verborg. Zo sereen en onbegrijpelijk als Webern in onze oren klinkt, zo intens beleefde Webern zelf zijn composities. Het is dan ook niet zo vreemd dat hij voor zijn Vier liederen opus 13 teksten van Trakl toonzette.

In dit concert horen we Webern samen met drie levende Nederlandse componisten die zich eveneens door Trakl lieten inspireren. De een komt met een ouderwetse liedzetting, de ander schrijft een programmatisch instrumentaal stuk rond Trakls heftige poëzie.