Schoonheid en verwondering, om een podium te geven aan inheemse en wereldwijd bedreigde diersoorten. Dat is wat violiste Sophie de Rijk en zangeres Hilke Bressers voor ogen stond toen zij het idee ontwikkelden een muziekvoorstelling te maken met een hoofdrol voor een aantal bedreigde dieren. Deze zomer geven zij samen met Beate Loonstra (harp) en Thomas van Geelen (cello) zestien concerten, verspreid over 4 locaties. Geen deprimerende verhalen over de slechte staat van de wereld, maar kunst. Om mensen via het hart te raken.
Wie zijn jullie?
Sophie: ik ben actief als violiste, componiste en arrangeur. Als primarius en artistiek leider van Padavita Tango String Quartet maak ik eigen theaterconcertprogramma’s. Daarnaast speel ik freelance in diverse andere producties.
Hilke: ik heb als projectleider ervaring met vernieuwende muziekprojecten, waarbij er eigenlijk altijd een link is tussen artistieke en maatschappelijke zeggingskracht. Daarnaast ben ik als zangeres actief en componeer ik sinds een aantal jaar eigen stukken. Carnaval der Bedreigde Dieren wordt mijn debuut als componist.
Sophie: Hilke en ik kwamen elkaar tegen bij het project Praktisch Idealisme van The Turn Club van Merlijn Twaalfhoven. Kunstenaars uit allerlei genres werden aangezet om grote, idealistische dromen om te zetten in een praktisch plan van aanpak. Voor ons allebei bleek het verlies aan biodiversiteit een grote zorg te zijn en voordat we het wisten was Carnaval der Bedreigde Dieren als idee geboren.
Jullie bezetting is bijzonder. Hoe komen jullie daarbij?
Hilke: Sophie en ik hebben als initiatiefnemers in eerste instantie onze eigen achtergrond als zangeres en violiste als uitgangspunt genomen. Dit hebben we aangevuld met harp en cello, omdat we met deze bezetting een stem kunnen geven aan de grote diversiteit van het dierenrijk. Daarnaast wilden we onszelf als makers ook uitdagen om voor een ongewone bezetting te schrijven.
Bewerken jullie veel materiaal, of zorgt de bezetting ervoor dat je eigen werk maakt?Sophie: we componeren alle muziek zelf; het worden eigentijdse odes aan bedreigde diersoorten. Het concept van Le Carnaval des Animaux van Camille Saint-Saëns vormt natuurlijk het uitgangspunt voor het project, maar de muziek wordt door ons collectief van makers geschreven.
Hoe verloopt het compositorische proces?
Sophie: we vormen samen met harpiste Beate Loonstra en cellist Thomas van Geelen een collectief van vier makers. Ieder van ons neemt de leiding bij het schrijven van een aantal odes. Dit zijn solo’s, duetten en ensemblestukken. Binnenkort komen we samen om onze eerste opzetten uit te wisselen en deze als groep verder uit te werken. De keuzes voor de diersoorten stemmen we onderling af.
Hilke: Daarnaast schrijven acht bekende dichters, zoals Hans Dorrestijn, Judith Herzberg en Ingmar Heytze ieder een eigen gedicht als ode aan een bedreigde diersoort. Een gedeelte van die gedichten wordt op muziek gezet en een deel zal als gedicht te horen zijn. De dichters zijn trouwens zelf niet aanwezig; we maken audio- en video-opnames waarin zij hun werk voordragen. En die opnames krijgen een plek in de voorstelling.
Welke dieren kiezen jullie en waarom?
Hilke: wat we belangrijk vinden, is dat we niet alleen een stem geven aan de grote zoogdieren die aan de top van de voedselketen staan, zoals de ijsbeer of de jaguar. Juist ook andere bedreigde diersoorten, die minder zichtbaar zijn, spelen een belangrijke rol om de aarde gezond te houden. Daarom wordt er bijvoorbeeld ook een ode geschreven aan de worm en de zadelkrekel.
Sophie: we kiezen ook bewust voor het vertegenwoordigen van dieren uit de zee, zoals de onechte karetschildpad en het zeepaardje en voor vogels als de kwartel en de nachtegaal. Diversiteit is ons uitgangspunt.
Wat kunnen we verwachten van jullie concerten? Komt Camille ook nog langs?
Hilke: met onze zomertournee treden we in augustus en september op in natuurgebieden in Doorn, Hengelo, Assen en Vught. We nemen het publiek mee op een wandeling, waarbij de mensen op verrassende wijze de muzikale odes en gedichten tegenkomen. Denk aan dichtregels van de nachtegaal die naar beneden komen dwarrelen of een solostuk voor harp, waarbij je de jaguar vanachter een bosje voorbij hoort razen. Voor wat betreft Camille: ik ben aan het spelen met het idee om de melodie van Aquarium terug te laten komen in de ode voor het zeepaardje. Misschien dat de oplettende luisteraar hier en daar tijdens de voorstelling een verwijzing tegenkomt.
Sophie: wat de voorstelling verder bijzonder maakt, is dat we op alle locaties samenwerken met amateurensembles, die ieder deelnemen aan creatieve workshops om een eigen ode te schrijven aan een plaatselijke bedreigde diersoort. We zijn nog op zoek naar ensembles in alle vier de regio’s, dus als er lezers zijn die graag mee willen doen met hun ensemble of koor, dan horen wij dat heel graag!
Is dit een uitstapje voor jullie, of wil je hier mee verder?
Sophie: met Carnaval der Bedreigde Dieren gaat voor mij een langgekoesterde wens in vervulling om mijn idealen en activisme te kunnen combineren met mijn eigen artistieke uitingen. De coronatijd, waarin veel van mijn geplande optredens zijn weggevallen, heeft ruimte geschapen om deze wens vorm te geven. Ik denk zeker dat ik in de toekomst op zoek blijf naar manieren om hieraan verder vorm te geven.
Hilke: ik denk niet dat het project ophoudt na deze zomer. Het mooie aan Carnaval der Bedreigde Dieren is dat er ontzettend veel mogelijkheden liggen om het op andere manieren in de wereld te zetten. Eén verlangen is bijvoorbeeld om in het seizoen van ‘22/’23 op theatertournee te gaan langs geijkte en minder geijkte concertzalen.
Als ik kijk naar mezelf als maker en mens in bredere zin, dan voelt het ondertussen wel als roeping me in te blijven zetten voor het klimaat.
Spelen jullie daarnaast ander repertoire?
Sophie: als collectief komen we samen vanuit veel verschillende muzikale achtergronden; ikzelf begeef me met mijn strijkkwartet Padavita voornamelijk in de wereld van de tango. Beate houdt naast het spelen van klassiek repertoire voor harp bijvoorbeeld ook van instant composing. Thomas is cellist bij het vernieuwende North Sea String Quartet, dat zich ook richt op folk en jazzmuziek. En Hilkes muziek bevindt zich op het snijvlak van de pop- en klassieke muziek. Als makers vormen we zo samen ook een heel carnaval!
Tourneedata
14 en 15 aug – Landgoed ’t Kluenven in Hengelo
21 en 22 aug – Asserbos i.s.m. Het Drentse Landschap
28 en 29 aug – Landgoed Zonheuvel in Doorn
4 en 5 sept – Landgoed Bleijendijk in Vught
Er wordt dagelijks een ochtend- en middagvoorstelling gegeven. Kaartverkoop start medio juni via www.carnavalderbedreigdedieren.nl
Vanwege corona is het aantal beschikbare kaartjes beperkt. Wie zich via de website inschrijft voor de nieuwsbrief wordt als eerste op de hoogte gebracht als de verkoop van start gaat.
