Door Thijs Bonger
De grote filmhit van 1948 was ‘The Loves of Carmen’. In Technicolor, maar vooral met Rita Hayworth in een strapless jurk, die miljoenen mannen gek maakte. Ook de filmmuziek mocht er wezen. De maker: Mario Castelnuovo-Tedesco. Maar hoe raakte een joodse Italiaan nu weer verzeild in Hollywood?
Castelnuovo-Tedesco werd in 1985 geboren in Florence. Zijn vader was bankier, streng en rationeel. Zijn moeder was veel jonger dan haar man. Ze had veel met muziek, speelde vaak piano en zong daar ook bij. Zij was dol op opera en Mario kon al heel jong complete delen van opera’s zingen, uit zijn hoofd. Zes jaar oud kreeg Mario zijn eerste pianolessen. Dat moest allemaal stiekem, want zijn vader vond pianospelen iets voor meisjes. Mario begon al vanaf zijn negende te componeren. Kort daarna besloten Mario en zijn moeder tegenover zijn vader open kaart te spelen over zijn muzikale aspiraties. Hij speelde enkele werken van Chopin voor en gaf vader een eigen compositie cadeau. De opzet lukte, en Mario mocht doorgaan met pianolessen. Op zijn negentiende studeerde hij af aan het Cherubini Conservatorium in Florence.
Medicijnen
Maar zijn vader bleef maar aandringen op een ‘fatsoenlijke’ opleiding en dwong hij Mario, medicijnen te gaan studeren. Hij werkte in die periode als ziekenbroeder in een militair hospitaal en liep daar een hardnekkige pleuritis op, waardoor hij zijn studie medicijnen niet kon afmaken. Voor Mario was dat een prettige bijkomstigheid, want nu kon hij zich volledig op de muziek storten. Al gauw zat zijn reputatie als componist en pianist in de lift, niet alleen in Italië, maar ook elders in Europa. Dat lag ook aan een supranationale organisatie, opgericht na de Eerste Wereldoorlog, The International Society of Contemporary Music. De bedoeling daarvan was landen te verbroederen die kort daarvoor nog in oorlog waren. Onder de paraplu van de ISCM werd Mario’s muziek steeds vaker overal in Europa uitgevoerd. En hij was een vruchtbaar componist. Zo schreef hij bijvoorbeeld meer dan 400 liederen.
Mussolini
Toen Mussolini aan het bewind kwam, veranderde er veel voor Castelnuovo-Tedesco. Want het in katholiek Italië smeulende vuur van antisemitisme werd door de fascisten aangewakkerd. Vanaf 1938 kreeg op instigatie van Hitlers bruinhemden de zuivering van het joodse volksdeel gestalte in Italië, met Mario als een van de eerste slachtoffers. Nog voor de Italiaanse rassenwetten van kracht waren werd zijn muziek niet meer door de radio uitgezonden. En concerten met zijn werk werden op het laatste moment afgelast, na een geheimzinnig telefoontje uit Rome.
Amerika
In 1939 besloot hij Italië vaarwel te zeggen en naar Amerika te emigreren. Maar hij had er wel eerst voor gezorgd dat hij daar de kost kon verdienen. Violist Jascha Heifetz en dirigent Arturo Toscanini, allebei goede vrienden van hem, bezorgden hem een baan als componist van filmmuziek bij Metro-Goldwin-Meyer. Uiteindelijk voorzag hij meer dan tweehonderd films van muziek, ook vaak anoniem. In 1946 werd hij Amerikaans staatsburger en hij heeft lesgegeven aan een hele generatie componisten van filmmuziek. Henry Mancini, Nelson Riddle, John Williams en André Previn. Mario Castelnuovo-Tedesco overleed in 1968.
Luisteren
Muziek horen van deze componist? Luister dan naar deze uitzending, helemaal gewijd aan Mario Castelnuovo-Tedesco.
