Concertzender Live

In 1842 schreef Robert Schumann zijn Pianokwintet. De pianist had (natuurlijk) zijn vrouw Clara moeten worden; toen die ziek werd nam Felix Mendelssohn de partij voor zijn rekening. Deze gebeurtenis was van groot belang. Sowieso was het Schumanns eerste kamermuziekwerk (op een jeugdig probeersel na). Daarnaast was het feitelijk het eerste kwintet voor piano en strijkkwartet dat beroemd werd. Mozart en Beethoven bijvoorbeeld hadden alleen kwintetten voor piano en blazers geschreven. Met Schumann begint er een traditie die een handjevol prachtig meesterwerken heeft opgeleverd: delicaat van conceptie, rijk van klank en vol van dwarsverbanden.

Eind 2004 sloeg het Frans-Belgische Quatuor Danel de handen ineen met pianist Frank Peters. Ze zouden eens een paar kwintetten laten horen. In twee dagen gaven ze drie concerten met zes werken. Schumann werd overgeslagen – dat werk wordt al vaak genoeg gespeeld. In plaats daarvan kozen ze voor kwintetten van onder meer Respighi, Franck, Medtner en Schnittke.

Respighi? Ja, u leest het goed. Ottorino Respighi, de componist van eeuwig geliefde (en een beetje kitscherige) orkestwerken als Pini di Roma, heeft ook kamermuziek geschreven waar bijna niemand het bestaan van weet. Het Pianokwintet van Franck is dan een stuk bekender, maar ook dat stuk wordt niet echt regelmatig uitgevoerd.

Nikolaj Medtner op zijn beurt had de pech dat hij overal tussenin zat. Als Rus van de generatie tussen het Machtige Hoopje en de vernieuwers van de twintigste eeuw zat hij er een beetje tussenin. Pas de laatste jaren ontdekken mensen de unieke stem die uit zijn (inderdaad niet zo radicale) muziek spreekt. Alfred Schnittke ten slotte is bekend bij liefhebbers van Nieuwe Muziek als de Man van Honderd Stijlen. In zijn werk botsen alle mogelijke stijlen op elkaar – oud, modern, populair, maakt niet uit – zonder dat de componist een poging doet om daar een eenheid uit te smeden. Het schildert de chaos van de moderne tijd, en de nostalgie naar het verleden. Niet zo vreemd in dat licht is de thematiek van dit kwintet. Schnittke schreef het bij het overlijden van zijn moeder. Aan treurnis en nostalgische gevoelens naar het verleden geen gebrek.

Afspeellijst

1. Ottorino Respighi – Pianokwintet in f
2. César Franck – Pianokwintet in f
3. Nikolaj Medtner – Pianokwintet in C
4. Alfred Schnittke – Pianokwintet
5. Guillaume Leukeu – Adagio

Uitvoerenden

Quatuor Danel
Frank Peters, piano (1-4)