Het is de 17e eeuw en “Hilvertsem Drie en bestaet noch niet, doch elllick heeft sijn eigen stem.” Deze stemmen laten we vandaag herleven.
Het is toch zeker waar: de opkomst van radio en grammofoon – en alle muziekapparaten die we sindsdien hebben gekend – waren rampzalig voor onze zangkunsten. Eeuwenlang hadden we liederen voor alles en bij alles – tot in de vorige eeuw de ontzinging daar een eind aan maakte.
Maar wát onze voorouders zongen, daar hebben we niet altijd zicht op. Het is vooral de muziek van de grote meneren – kerk, adel, gegoede burgerij – die werd opgeschreven en bekend bleef. ‘Klassiek’ noemen we die muziek nu. En toch: met de komst van de boekdrukkunst bloeide er een markt op voor liederen en andere amateurmuziek. Zodoende hebben we een heel aardig beeld van wat er in de zeventiende eeuw gezongen werd.
In dit programma horen we twee concerten met liederen uit de zeventiende en vroege achttiende eeuw. Het eerste concert bevat nog liederen van geleerde componisten, die met naam en toenaam bekend zijn. Soms zijn het geestelijke liederen, soms wereldlijke. Opvallend is dat ze vaak dezelfde melodie hebben. Dat is niet voor niets. Religie was in de zeventiende eeuw niet langer een zaak van de kerk alleen. De gelovigen moesten er actief mee bezig zijn. Maar de kerkmuziek, die kon je moeilijk thuis uitvoeren. Stichtelijke liederen moesten daarom de taal spreken van wereldlijke liederen. In dit concert hoor je de ene keer een vermaning tegen alles wat aards is, en het andere moment een lofzang op de liefde of de Rijnse wijn. Tussendoor horen we ook instrumentale muziek en aria’s uit opera’s – want ook die werden als huismuziek uitgevoerd.
Het tweede concert komt van eigen bodem. In Nederland hadden we niet zoveel componisten, maar er werd zeker niet minder gezongen. Er is een enorm repertoire van liedboekjes en liedbladen over alle mogelijke onderwerpen, voor alle mogelijke markten en met alle mogelijke doeleinden. Camerata Trajectina, opgericht door wijlen Louis Grijp die heel veel van dit repertoire heeft ontsloten, houdt zich nu al jaren bezig met de uitvoering van dit werk. Vaak hebben hun concerten een centraal thema. In dit concert is dat de VOC, die in het jaar van uitvoering (2002) vierhonderd jaar geleden was opgericht. Natuurlijk zijn er schuine matrozenliederen over drank en vrouwen, maar ook liederen over de uittocht, de zware reis, het verre Indië en de blijde thuiskomst.
Uitvoerenden
Track 1-17
Matthias Rexroth, countertenor
Dimitri Dichtiar, cello
Markus Märkl, klavecimbel
Track 18-30
Camerata Trajectina o.l.v. Louis Peter Grijp
Afspeellijst
1. Adam Krieger – Er ist verwundt durch ihren Mund
2. Adam Krieger – Der Liebesglut verkehrt den Mut
3. Constantin Christian Dedekind – Schäfers Todtenlied
4. Constantin Christian Dedekind – Der ist selig, der die Sachen der Erde kann verlachen
5. Johann Krieger – Toccata, fantasie en passacaglia in d
6. Johann Philipp Krieger – Die holde Nacht
7. Johann Philipp Krieger – Verliebtes Weinen und Lachen
8. Johann Philipp Krieger – Im Dunkeln ist gut munckeln
9. Adam Krieger – Der Liebe Macht herrscht Tag und Nacht
10. Adam Krieger – Der rheinische Wein tanzt gar zu fein
11. anoniem – Amor fammi goder (uit Arie di Parma del 1632)
12. Giovanni Legrenzi – È follia inamorarsi (uit La divisione del mondo)
13. Domencio Gabrieli – Ricercare nr. 1 in g
14. Domenico Gabrieli – Bellezza tiranna (uit Clearco in Negroponte)
15. Georg Friedrich Händel – Cor ingrate (uit Rinaldo)
16. Domenico Natale Sarri Parti da tue pupille (arioso – recitiatief – andante)
17. Andreas Hammerschmidt – Die Kunst des Küssens
18. Oost-Indiëvaarders lied
19. Matroos af-scheydt
20. Een Calis-Liedt
21. Aurora brengt den klare dag
22. Oost-Indië Venus Liedt
23. Merkwaardig verhaal van een dienstmaagd
24. Reis naar Oost-Indiën
25. Journaal van de Fluyt Delfts-haven
26. Een droevig liedt van ‘t schip
27. Een nieuw liedt van Malacken in Oost-Indiën
28. Een nieuw Oost-Indisch liedt
29. Op de ‘t Huys-komende Oostindies-vaarders
30. Aan alle matroosen; tegenzang
