Componisten/uitvoerenden: Claude Debussy | Henri Duparc | Jean Cras | Maurice Ravel
Jean Cras.
Vandaag aandacht voor de Franse marineofficier en componist Jean Cras, die leefde van 22 mei 1879 tot 14 september 1932.
Cras is nu een vergeten componist, maar deze leerling van Henri Duparc werd door zijn collega-componisten Ravel en Roussel hoog gewaardeerd. Hij componeerde tijdens of na zijn zeereizen en dit leverde hem de bijnaam ‘musicien de la mer’.
Om in de sfeer te komen kunt u allereerst luisteren naar de ‘Suite en Duo’ uit 1927. Het werk is geschreven na een reis naar Guinee. Cras bracht drie balofonen mee, een West-Afrikaans slaginstrument verwant aan de xylofoon. Eén daarvan paste hij wat aan, speelde korte motieven en dit werden de hoofdthema’s van deze ’Suite in Duet’.
Jean Cras is beroemd geworden door zijn uitvinding van de Cras navigatieplotter, voor het uitzetten van peilingen en koersen op de (zee-) kaart. Het is niet opmerkelijk dat hij in navolging van Debussy’s meesterwerk La Mer ook een symfonisch gedicht componeert: Journal de bord. Dit ‘Scheepsdagboek’ werd geschreven in 1927 op het schip ‘La Provence”.
Zeker, deze symphonische suite geeft een opvallend verschillende benadering van die van Debussy’s meesterwerk. De beschrijving van denkbeeldige figuraties zijn hier teruggebracht tot hun essentie, de gevoelige indrukken zijn overwonnen door gevoelens van diepe hartstocht en bereiken een climax in de extase van het langzame deel.
Het mystieke pantheïsme in ‘La Mer’ wordt in deze compositie een daad van ongewoon diep geloof voordat de terugkeer naar het rijk van de mensen in de finale wordt begroet.
In Debussy’s werk doet de mens een stap terug en laat de elementen spreken. Maar bij Cras is de strijd op de voorgrond: we zijn getuige van het werkelijk omgaan met de romantische ontboezeming van een ziel geheel gewijd aan contemplatie en het mysterie van de wereld. In deze compositie zet Jean Cras alle indrukken en gevoelens neer, geboren tijdens de lange kwartieren wanneer hij alleen staat voor de immense uitgestrektheid van de zee.
Tot besluit van deze uitzending de Légende voor cello en orkest, gecomponeerd in 1929. De titel verwijst naar de Keltische legendes, die worden bevolkt door engelen, heksen, geesten en groteske figuren, soms vriendelijk, soms afschrikwekkend. Het is niet de bedoeling deze oude verhalen letterlijk te volgen, wel de poëtische atmosfeer te geven die zo sterk binnen deze traditie aanwezig is.
Jean Cras.
1. Suite en Duo.
Marie-Annick Nicolas, viool en Jean-Pierre Ferey, piano.
SKARBO D SK 4941
2. Journal de bord.
Orchestre Philharmonique du Luxembourg o.l.v. Jean-François Antonioli.
Timpani 2C2037
3. Légende pour violoncelle et orchestre.
Henri Demarquette, cello en Orchestre Philharmonique du Luxembourg o.l.v. Jean-François Antonioli.
Timpani 2C2037
