De Vorige Eeuw

Valeri Kikta werd in 1941 geboren in Vladimirovka, een dorpje niet ver van Donetsk, wat toen Stalino heette. Hij studeerde bij Tichon Chrennikov aan het Moskous conservatorium en werd op voorspraak van Sjostakovitsj toegelaten tot de post-doc-opleiding. U hoort de 2de harpsonate uit 1982, de ‘Býlina-toonladders’. Harpiste is Vera Doelova, naar wie het harpconcours in Moskou is genoemd waarvan Kikta jarenlang de juryvoorzitter was. Daarna hoort u tenor Ivan Kozlovski en het solistenensemble van het USSR Radio-orkest onder leiding van Aleksandr Kornejev in Kikta’s vocale cyclus ‘Voorbij de zoom der duisternis’, op teksten van de Poolse dichteres Jana Kantkowska.
Valentin Silvestrov werd in 1937 geboren in Kiev. Hij was compositiestudent bij Boris Ljatosjínski. Vanwege zijn avantgardistische experimenten werd hij in 1970 uit de Componistenbond gezet. Pas sinds 1995 kon hij volwaardig meedoen aan het muziekleven van zijn geboorteland, dat inmiddels onafhankelijk was. Silvestrov wil een ‘nieuwe taal’ tot leven wekken uit ‘antieke fonemen’ die hij als de zijne articuleert. Dit leidt tot de ‘postlude’, de naklank, die centraal kwam te staan in zijn oeuvre toen hem het zwijgen was opgelegd. De vioolsonate Post Scriptum componeerde hij in 1991 voor het Frankfurter Festival bij het tweede eeuwfeest van Mozart; Silvestrov noemt het een ‘naschrift bij Mozart en, meer algemeen, bij het classicisme’. “De tekst is al geschreven,” aldus Silvestrov, “we vervangen haar met eigen opmerkingen, ideeën en vragen, verwondering, verbazing en spijt. De klassieke fonemen klinken op in een andere ruimte en tijd. De voorspelbaarheid is weg, is vervangen door een symbolisch besef van mysterie.”
Ook Ivan Karabits was in Kiev een leerling van Boris Ljatosjinski. Hij werd in 1945 in Jalta op de Krim geboren. Hij werd als 24-jarige al bekroond in een uniebreed concours voor jonge componisten. Karabits was compositiedocent aan het Kievse conservatorium en oprichter en artistiek leider van het internationale ‘Kiev Music Fest’ en het internationale Vladimir Horowitz pianoconcours.
Eerder in deze serie hoorde u al registraties van het Derde Internationale Muziekfestival ‘voor humanisme, vrede en vriendschap tussen de volken’ dat in mei 1988 in Leningrad plaatsvond. Het Litouws Philharmonisch met dirigent Juozas Domarkas speelde hier het Tweede Concert voor orkest van Karabits uit 1986.
De componist overleed in 2002 drie dagen na zijn verjaardag op 57-jarige leeftijd. Valentin Silvestrov componeerde bij de vroegtijdige dood van zijn vriend een Afscheidsserenade voor strijkers.
Valeri Kikta (Vladimirovka, 22.10.1941).
1. Sonate nr. 2 voor harp in Es, ‘Býlina-toonladders’ (1982).
Vera Doelova (14.1.1909), harp.
Talents of Russia RCD 16205.
2. Voorbij de zoom der duisternis, vocale cyclus op gedichten van Jana Kantkowska voor tenor en orkest (1968).
Ivan Kozlovski (1900-1992), tenor, en het Solistenensemble van het USSR Radio-orkest olv. Aleksandr Kornejev.
Egan Records 00007.
3. Valentin Silvestrov (Kiev, 30.9.1937).
Vioolsonate ‘Post Scriptum’ (1990/1991).
Gidon Kremer, viool, Vadim Sacharov, piano.
Teldec/Warner Classics APEX 2564 69896-3
4. Ivan Karabits (Jalta, 17.1.1945 – Kiev, 20.1.2002).
Concerto voor orkest nr. 2 (1986).
Litouws Philharmonisch Orkest olv. Juozas Domarkas.
Col Legno AU 31806-4
5. Valentin Silvestrov (Kiev, 30.9.1937).
Afscheidsserenade voor strijkorkest, aan Ivan Karabits (2003).
Aleksej Loebimov, piano, en het Münchner Kammerorchester onder leiding van Christoph Poppen.
ECM New Series 1988 4766178.