Een os op het dak 10: Entartete Musik (3, slot).
Vandaag de tiende aflevering van ‘Een os op het dak’ van Thea Derks. Dit programma is losjes gebaseerd op haar boek ‘Een os op het dak: moderne muziek na 1900 in vogelvlucht’, een introductie in gewonemensentaal.
In aflevering 9 klonk het tweede deel van de opera ‘Flammen’ van de Tsjechisch-Joodse componist Erwin Schulhoff (1894-1942). Hij was een van de velen wier muziek door de nazi’s als ‘Entartet’ werd aangemerkt. Hij voltooide zijn op de figuur van Don Juan geïnspireerde opera ‘Flammen’ in 1929, maar de première in Berlijn werd onmogelijk gemaakt en de eerste uitvoering vond pas in 1932 plaats in Praag. Vandaag het derde en laatste deel van deze eigenzinnige opera.
Na de inval van de nazi’s in Nederland in 1940 werden Joodse componisten ook hier de duimschroeven aangedraaid. Kunstenaars moesten zich inschrijven bij de Kultuurkamer en wie dat weigerde kon zijn muziekpraktijk wel vergeten. De half joodse componist/pianist Henriëtte Bosmans (1895-1952) weigerde zich te compromitteren en kreeg in 1942 een beroepsverbod.
Daarna trad zij op tijdens zogenoemde ‘zwarte avonden’, clandestiene huisconcerten die in het diepste geheim werden georganiseerd. Tijdens een zo’n concert moest zij halsoverkop vluchten uit de woning van de sopraan Jo Vincent vanwege een onverwachte controle. Haar iets oudere collega Rosy Wertheim (1888-1949) was geheel joods en overleefde de oorlog in de onderduik. Anderen, onder wie Leo Smit en Dick Kattenburg waren minder fortuinlijk en stierven in een concentratiekamp.
Tip: als u de Os aanschaft via de website boekenbestellen.nl ontvangt u een exemplaar met persoonlijke opdracht.
- Erwin Schulhoff. Uit Flammen: Deel 3 (slot).
Don Juan, Kurt Westi. Donna Anna, Jane Eaglen. Der Tod, Iris Vermillion. Der Komthur, Johann-Werner Prein.
Rias-Kammerchor Berlin (Marcus Creed koordirectie).
Deutsches Symphonie-Orchester Berlin olv. John Mauceri.
- Henriëtte Bosmans [zie foto]. Strijkkwartet.
Utrecht String Quartet
- Rosy Wertheim. Uit ‘Trois morçeaux’: deel 2, Pastorale.Eleonore Pameijer, fluit. Frans van Ruth, piano.
