Een Os op het dak 43: De Os in tijden van oorlog.
Een introductie van eigentijdse muziek in gewonemensentaal.
Aflevering drieënveertig van Een os op het dak van Thea Derks, geïnspireerd op haar boek Een os op het dak: moderne muziek na 1900 in vogelvlucht.
De oorlog van Rusland tegen Oekraïne neemt steeds grimmiger vormen aan. Nadat het Oekraïense leger grote delen van de bezette gebieden had terugveroverd, organiseerde Poetin in allerijl vier nep-referenda. Russische soldaten gingen van deur tot deur en dwongen de bewoners met het geweer in de aanslag om ‘voor’ aansluiting bij Rusland te kiezen.
Velen hielden hun deuren angstvallig gesloten, anderen tekenden uit angst voor hun leven, maar de uitslag stond tevoren vast: de regio’s Cherson, Zaporizja, Donetsk en Loegansk werden onverbiddelijk geannexeerd en tot Russisch grondgebied verklaard.
Ondertussen ontvluchten duizenden Russen hun vaderland, bevreesd opgeroepen te worden voor de algehele mobilisatie. – Toen Poetin hun ‘broedervolk’ tot pulp bombardeerde, bleven ze angstwekkend stil, maar hun eigen leven willen ze redden.
Vandaag daarom wederom muziek ter ere van Oekraïne.
Als eerste klinkt de Sjevstjenko Suite voor piano solo van Borys Ljatosjynsky (1895-1968), die docent was aan de conservatoria van Moskou en Kyiv. In het programma van 7 augustus klonk al zijn Symfonie Nr. 3: Vrede zal oorlog overwinnen.
Net als zijn Russische collega’s Sjostakovitsj en Prokofjev werd Ljatosjynsky beticht van ‘formalistische tendensen’. Maar hoewel Sjostakovitsj verketterd werd tijdens de Stalinterreur, werd hij door het regime tegelijkertijd als boegbeeld gebruikt. Ondanks deze schizofrene situatie wist hij een eigen muzikale taal te ontwikkelen.
Sjostakovitsj was bevriend met de Oekraïense sterviolist David Oistrach, voor wie hij in 1948 zijn Eerste Vioolconcert componeerde. Vanwege de repressie kon dit pas in 1955, twee jaar na Stalins dood, in première worden gebracht. Uiteraard met Oistrach als solist.
Valentin Silvestrov is de bekendste nog levende componist uit Oekraïne. Hij woonde zijn leven lang in Kyiv, maar is inmiddels naar Duitsland uitgeweken. In 2014 componeerde hij het koorwerk Gebed voor Oekraïne. Dit werd een maand na de Russische inval, op 25 maart 2022, uitgevoerd door het Philharmonisch Koor van Warschau tijdens een benefietconcert in Warschau voor het Nationaal Symfonieorkest van de Oekraïne en het Dumka Natoniaal Koor van Oekraïne.
De 1e druk van Een os op het dak is uitverkocht, maar via boekenbestellen.nl ontvangt u een exemplaar van de 2e druk
1. Borys Ljatosjynsky. Sjevstenko Suite.
Dimitri Tsjesnokov, piano.
2. Dimitri Sjostakovitsj. Vioolconcert nr. 1 .
David Oistrach, viool.
Philharmonisch Orkest Leningrad olv. Evgeny Mravinski.
3. Valentin Silvestrov. Gebed voor Oekraïne.
Philharmonisch Koor van Warschau olv. Andrzej Boreyko.
Samenstelling, presentatie en techniek Thea Derks
