Een Os op het dak 53: De Os in tijden van oorlog #17.
Een introductie van eigentijdse muziek in gewonemensentaal.
Werken van Gennadi Ljasjenko, Maxim Kolomiiets [foto] & Bohdana Frolyak.
Aflevering drieënvijftig van Een os op het dak van Thea Derks, vernoemd naar haar boek Een os op het dak: moderne muziek na 1900 in vogelvlucht.
Ook vandaag een uur lang muziek uit Oekraïne, het land dat zich zo dapper verdedigt tegen de agressie van buurland Rusland. Dat de Oekraïners zo verbeten vechten voor hun vrijheid en het behoud van hun cultuur is niet alleen bewonderenswaardig, maar ook begrijpelijk, gezien hun enorme culturele rijkdom.
Ook op muziekgebied heeft Oekraïne veel te bieden, getuige de almaar groeiende reeks componisten die inmiddels in dit programma aan bod zijn gekomen. En het muziekleven zit bepaald niet stil. Zo bouwde een aantal muziekinstellingen, samen met de Ukrainian Cultural Foundation een app die geheel gewijd is aan Oekraïense muziek: Ukrainian Live Classic.
De bedoeling van de app is ‘het promoten van het muzikale culturele erfgoed van Oekraïne via de app en het mediaplatform Ukrainian Live Classic; het verspreiden van multimediaopnames van werken van bekende en onbekende Oekraïense componisten; het populair maken van klassieke muziek en het geven van een herkansing aan onterecht vergeten kunstwerken en hun makers’.
De app werd gelanceerd op 15 oktober 2020 in de Orgelhal van Lviv, met een live gestreamd concert door het Oekraïens Festival Orkest onder leiding van Ivan Ostapovitsj. Zij speelden onder andere het Concert voor Harp en Strijkorkest van Gennadi Ljasjenko (1938-2017), die studeerde aan de conservatoria an Lviv en Kyiv, waar hij later ook zelf les zou geven.
Waar de muziek van Ljasjenko zich nog voornamelijk binnen de – door de Sovjetdicatuur opgelegde – traditionele kaders beweegt, slaat zijn jongere collega Maxim Kolomiiets (1981) avontuurlijker wegen in. Hij studeerde aan het Conservatorium van Kyiv en aan de Hochschule für Musik und Tanz Köln en woont tegenwoordig in Leipzig.
In de Maria Antifonen voor koor, slagwerk en althobo die Kolomiiets in 2016 componeerde, streefde hij er naar eigen zeggen naar zich te verplaatsen in Maria, moeder van ‘de stichter van een nieuwe religie’. Voelde ze woede en wanhoop over het lot van haar zoon, of was ze juist opgetogen? En hoe zou hij deze emoties kunnen verklanken in ‘canonieke teksten waaraan geen letter veranderd kan worden’, vraagt hij zich af in het cd-boekje.
Uiteindelijk is ‘het beeld van de Maagd Maria dat deze oproepen een lofzang op ononderbroken menselijke grootsheid en nobelheid, maar tegelijkertijd een lied van eenzaamheid, persoonlijk drama en ontroostbaar verdriet om het verlies van een geliefde.’ In zijn zetting verknoopt Kolomiiets subtiel de Gregoriaanse traditie met moderne compositietechnieken; hij bespeelt zelf de hobo.
Bohdana Frolyak (1968) is inmiddels geen onbekende meer in de Os. Zo klonken in aflevering 37 haar Concert voor Klarinet en Orkest en op zondag 5 juni 2022 haar Concert voor Cello en Orkest. Vandaag een uitvoering van haar Tweede Symfonie, die zij in 2009 voltooide.
De 1e druk van Een os op het dak is uitverkocht, maar via boekenbestellen.nl ontvangt u een exemplaar van de 2e druk
1. Gennadi Ljasjenko. Concert voor harp en strijkorkest.
Oksana Kulyk, harp.
Festival Orkest olv Ivan Ostapovitjs.
2. Maxim Kolomiiets [foto]. Maria Antifonen.
Koor Alter Ratio olv Olga Prichodko.
Maxim Kolomiiets, hobo. Evgen Ulianov, slagwerk.
3. Bohdana Frolyak. Symfonie nr. 2.
Nationaal Symfonieorkest van Oekraïne olv Natalija Ponomartsjoek.
Samenstelling, presentatie en techniek Thea Derks
