Een Os op het dak 63: De Os in tijden van oorlog #26.
Een introductie van eigentijdse muziek in gewonemensentaal.
Aflevering drieënzestig van Een os op het dak van Thea Derks, vernoemd naar haar boek Een os op het dak: moderne muziek na 1900 in vogelvlucht.
In deze zomereditie klinkt vandaag de (bijna) integrale versie van The People United Will Never Be Defeated! voor piano solo van Frederic Rzewski uit 1975. Het is een iconisch werk van de 20e-eeuwse muziek, geschreven in een periode dat componisten te hoop liepen tegen o.a. de Vietnamoorlog, dictaturen, de gevestigde orde en de uitbuiting van het volk.
De ruim een uur durende cyclus bestaat uit een thema met variaties op het strijdlied ¡El pueblo unido jamás será vencido! dat de Chileense componist Sergio Ortega schreef ten tijde van het regime van de democratische president Salvador Allende. Toen Augusto Pinochet in 1973 een staatsgreep pleegde, schoot hij zich een kogel door het hoofd.
Rzewski componeerde in 1975 zijn pianocyclus als ode aan het Chileense volk en zijn strijd tegen de dictatuur. Hij verwerkte hierin ook verwijzingen naar andere strijdliederen, zoals het traditionele Bandiera Rossa en het Solidaritätslied van Kurt Weill en Bertolt Brecht. De cyclus bestaat uit 36 variaties en begint en eindigt met het thema, met daar tussendoor een eindeloze variatie aan stijlen en sferen.
In november 2023 speelde de naar Nederland uitgeweken Wit-Russische pianiste Hanna Shybayeva de cyclus tijdens het Sounds of Music Festival in Groningen. De live opname van dit concert verscheen onlangs op cd. Shybayeva droeg deze op aan ‘alle mensen over de hele wereld die vechten voor hun fundamentele rechten: mensen die opstaan en protesteren tegen dictatuur en onrecht tegen geweld en machtsmisbruik.’
Shybayeva schrijft in het cd-boekje over de grote volksopstand in 2020 tegen de Wit-Russische dictator Loekasjenko, die hardhandig werd neergeslagen, o.a. met hulp van Poetin. Ze benadrukt niet als ‘machteloze musicus buiten de politiek’ te willen staan, maar te doen wat ze kan om de vele politieke gevangenen te helpen en de wereld te blijven attenderen op de onwettige situatie in haar vaderland, net als bijvoorbeeld Maxim Shalygin, Anna Fedorova en Maya Fridman.
Helaas duurt de opname net iets te lang voor dit programma, daarom komen enkele variaties te vervallen. – Maar u kunt de cd natuurlijk altijd zelf aanschaffen.
De 1e druk van Een os op het dak is uitverkocht, maar via boekenbestellen.nl ontvangt u een exemplaar van de 2e druk.
Frederic Rzewski (1938-2021).
The People United Will Never Be Defeated.
Hanna Shybaevea, piano
Live opname van Sounds of Music Groningen,
2 november 2023, verschenen op TRPT.
Samenstelling, presentatie en techniek Thea Derks .
