Sanssouci

Toen Mozart in 1777 naar Mannheim trok, was hij 21. Hij wilde weg uit Salzburg en hoopte daar een baan te krijgen. Mozart bleef maandenlang in de stad rondhangen en ondanks dat hij geen functie kreeg, heeft Mannheim zijn stijl diepgaand veranderd.

Dat een 21-jarige, nog niet heel bekende componist uitgerekend in Mannheim kwam solliciteren getuigde van veel zelfvertrouwen, en in de ogen van Mozarts tijdgenoten ongetwijfeld van jeugdige overmoed. De hoofdstad van de Keurpalts herbergde namelijk de allerbeste hofkapel van de wereld, en om daar te werken moest je heel veel in je mars hebben.

Gesteund door een gulle keurvorst was hier in de loop der jaren een orkest ontstaan dat de lat hoger en hoger had gelegd. Het orkest kon als één man crescendo en decrescendo maken, moeilijke loopjes spelen en ‘zucht’-effecten voelbaar tot klinken brengen. Allemaal dingen die je normaal hoogstens bij het solospel aantrof: om dat een heel orkest netjes gelijk te laten doen werd niet haalbaar gevonden. Behalve in Mannheim. Daar konden gewone orkestleden wat elders hoogstens de kapelmeester kon.

Behalve gespeeld werd er in Mannheim ook druk gecomponeerd, en opnieuw niet alleen door de kapelmeester. Het orkest had meer dan genoeg aan het repertoire van zijn eigen componerende leden. We horen vandaag drie stukken. Eerst horen we een symfonie van Christian Cannabich, sinds 1757 kapelmeester van het orkest. Daarna horen we een concert voor twee klarinetten van Carl Stamitz. De klarinet was destijds nog nieuw, maar sterk in opmars en bij de Mannheimers – net als later bij Mozart – zeer geliefd als solo-instrument.

Tot slot horen we een deel uit de Duitse opera Günther von Schwarzenburg, een laat meesterwerk van Ignaz Holzbauer. Toevallig ging het in première toen Mozart er was. In een brief aan zijn vader toonde hij bewondering dat een oude man nog zoiets kon maken, maar, zo schreef hij, “de tekst is zulke mooie muziek niet waard.”

Afspeellijst

1. Christian Cannabich, Symfonie in G
2. Carl Stamitz, Concert voor twee klarinetten in Bes
3. Ignaz Holzbauer, Günther von Schwarzenburg (ouverture en begin)