Oorgetuige #55: De Grote Vaderlandse Oorlog. In ‘Alles ter nagedachtenis aan jou…’, onze serie over Russische muziek van de 20ste eeuw, bereikt de Tweede Wereldoorlog vandaag Rusland.
Op 22 juni 1941 opende Hitler-Duitsland met een bombardement op Kiev de aanval op de Sovjet-Unie. De Tweede Wereldoorlog had Rusland bereikt en zou hier als de Grote Vaderlandse Oorlog drie jaar lang verwoestend huishouden. 
Zója Kosmodemjánskaja (foto rechts, links haar graf in Moskou) was een achttienjarige studente die sinds oktober 1941 partizane was aan het westfront. Op 29 november 1941 werd ze door de Duitsers na folteringen als brandstichtster opgehangen. Zij riep op het schavot: “Mij kunnen jullie ophangen, maar ik ben niet alleen, wij zijn met 200 miljoen! Jullie kunnen nooit iedereen ophangen. Ik zal gewroken worden. Soldaten! Geef u over. De overwinning is aan ons!” Zója werd postuum de eerste vrouwelijke ‘Sovjet-held’ van de oorlog en een van Stalins favoriete heldinnen. Componist Jakov Solodóecho wijdde een toongedicht aan haar. En cineast Leo Arnsjtam maakte in 1944 een film over Zoja waar Dmitri Sjostakóvitsj de muziek bij schreef.
Wellicht nog bekendere strijdlustige muziek componeerde Sergej Prokófjev voor de opera naar de roman ‘Oorlog en vrede’ van Lev Tolstój. De opera zou in 1943 in Moskou geënscèneerd worden door filmregisseur Sergej Eisenstein en dirigent Samoeil Samosoed. Hier kwam niets van terecht, maar hun samenwerking zou later uitmonden in de monumentale film ‘Ivan de Verschrikkelijke’. U hoort de symfonische suite uit ‘Oorlog en Vrede’.
Tijd voor de ‘symfonische poster’ voor de Campagne van de Rode Cavalerie van Gavriil Popov. Het Petersburgs Staatsacademisch Symfonieorkest en de Mannengroep van het Kamerkoor van de Smolny Kathedraal staan onder leiding van Aleksandr Titov. Het orkest vervolgt daarna met Popovs Tweede Symfonie uit 1943, opus 39, met de naam ‘Het Moederland’.
1. Jerzy Peterburgski (1895 – 1979).
De 22ste juni (volksliedje).
CDMAN 384-09.
2. Jakov Semjonovitsj Solodoecho (Sereda 23.2.1911 – Moskou 16.3.1987).
Symfonisch gedicht ‘Zoya’.
Grand Symfonieorkest olv. Aleksandr Gauk.
Brilliant Classics 9146.
3. Dmitri Dmitrijevitsj Sjostakovitsj (1906-1975).
Filmmuziek bij Arnsjtams film ‘Zoja’, opus 64 (1944): 1) Adagio. ‘Het lied van Zoja’, moderato con moto, 2) Militair probleem. Scherzo. Allegretto, 3) Tragedie van een verlies. Adagio, 4) Hier is de overwinning. Tempo di Marcia, 5. Finale. De onsterfelijkheid van de heldin. Adagio.
Duits Symfonieorkest Berlijn en RIAS Kamerkoor olv. Michail Jurowski.
Capriccio 10 405.
4. Sergej Sergejevitsj Prokofjev (1891-1953).
Symfonische suite (lyrisch-dramatische scènes) uit de operamuziek ‘Oorlog en Vrede’ naar de roman van Lev Tolstoj, opus 91 (1941-’43): 1) Het bal: i) Fanfare en polonaise, ii) Wals, iii) Mazurka, 2) Intermezzo: Meinacht, 3) Finale: i) sneeuwstorm, ii) Veldslag, iii) De overwinning.
Philharmonia Orchestra olv. Neeme Järvi.
Chandos 9096.
Gavriil Nikolajevitsj Popov (1904-1972).
5. Symfonische poster ‘De rode ruiterij’ (1941).
6. Symfonie nr. 2 ‘Het Moederland’, opus 39 (1943): 1) Introductie, 2) Presto giocoso, 3) Largo, 4) Finale.
Petersburgs Staatsacademisch Symfonieorkest en Mannengroep van het Kamerkoor Smolny Kathedraal olv. Aleksandr Titov.
Northern Flowers/PMA 9977.
