Thema

Joeri Jegorov (Youri Egorov; foto rechts) speelt in een eigen opname van de Concertzender van het ‘Sportief Holland Concert’ van 25 januari 1986 in de Amsterdamse IJsbreker de Achtste Pianosonate van Sergej Prokofjev. Deze ‘oorlogssonate’ ging op 30 december 1944 in première met Emil Gilels, de in 1916 in Odessa geboren pianist die in 1938 in Brussel de eerste prijs won. Zowel de pianist als componist kreeg in 1946 de Stalinprijs.

Prokofjev droeg de sonate op aan zijn tweede vrouw Mira Mendelssohn (links samen op de foto), de 23-jarige dichteres die hij in 1938 ontmoette en met wie hij samenwerkte aan de opera’s ‘La Dueña’ en ‘Oorlog en Vrede’. U hoort Joeri Jegorov, in 1975 derdeprijswinnaar in Brussel, die 33 jaar oud in Amsterdam overleed.

U hoorde in de vorige aflevering al dat Dmitri Sjostakovitsj zijn Achtste Strijkkwartet componeerde ter nagedachtenis aan hemzelf. Bij het instuderen van de orkestversie van dit kwartet droomde dirigent-violist Vladimir Spivakov dat de componist hierin verklankte hoe hij zelf werd doodgeschoten. Dit idee zette hij weer uit zijn hoofd en het werk ging uiteindelijk officieel de wereld in ‘ter nagedachtenis aan de slachtoffers van het fascisme en de oorlog’. Luistert u naar het Beethoven Kwartet.
Prokofjev bracht na het uitbreken van de oorlog enige tijd als evacué door in Naltsjik, de hoofdstad van Kabardië-Balkarië aan de voet van de Kaukasus, voordat hij in 1941 in Tbilisi kwam, dat nog bloeide van het artistieke leven.

Zijn voornaamste doel was hier de voltooiing van de opera ‘Oorlog en Vrede’, maar hij las ook de ‘Ballade van de Onbekende Jongen’ van Pavel Antokolski (foto rechts), die hem inspireerde tot een cantate. Het is in Prokofjevs woorden “het ontroerende verhaal van een jongen wiens moeder en zuster worden gedood door de fascisten. Hij neemt wraak door een granaat te werpen in een stafauto van de Duitsers als ze zich terugtrekken uit zijn stad. Naam en lot van de jongen bleven onbekend, maar het verhaal van zijn heroïsche daad ging ter inspiratie van velen langs front en achterland”.
Benjamin Fleischmann (foto links) werd in 1913 geboren in het dorpje Krasnoje in het district Tver bij Moskou. Hij speelde als kind al viool en werd onderwijzer.

In 1935 ging hij naar Leningrad om compositie te studeren, eerst bij Michail Joedin en vanaf 1937 aan het conservatorium in de klas van Dmitri Sjostakovitsj, die hem suggereerde een opera te componeren op het verhaal ‘De Viool van Rothschild’ van Anton Tsjechov. Hij werkte eraan tot hij zich na de Duitse inval in de zomer van 1941 bij de Volksvrijwilligersbrigade meldde. “Nauwelijks getraind en slecht bewapend werden ze als kanonnenvoer ingezet op de gevaarlijkste posities,” aldus zijn leraar, “en zijn brigade werd nagenoeg volledig uitgeroeid.” Sjostakovitsj, evacué in Koejbysjev, wist via andere leerlingen het onvoltooide manuscript van de opera te verkrijgen en hij voltooide dat in februari 1944.

Tot slot hoort u het lied “Maar dat is niet de kwestie, makkers” van Tichon Chrennikov uit Ivan Pyrjevs film ‘Zes uur ’s avonds na de oorlog’ uit 1944 met in de hoofdrollen Marina Ladynina, Jevgeni Samojlov en Ivan Ljoebeznov.

1. Sergej Sergejevitsj Prokofjev (1891-1953).
Pianosonate nr. 8 in Bes, opus 84 (1944), opgedragen aan Mira Mendelssohn: 1) Andante dolce, 2) Andante sognando, 3) Vivace.
Joeri Jegorov (Youri Egorov), piano.
Eigen opname Concertzender van het ‘Sportief Holland Concert’ in de  IJsbreker Amsterdam op 25 januari 1986.

2. Dmitri Dmitrijevitsj Sjostakovitsj (1906-1975).
Strijkkwartet nr. 8 in c opus 110, IM de slachtoffers van fascisme en oorlog: 1) Largo, 2) Allegro molto, 3) Allegretto, 4) Largo, 5) Largo.
Beethoven Kwartet: Dmitri Tsyganov en Vasili Sjirinski, viool. Sergej Sjirinski, cello. Vadim Borisovski, altviool (opname 1947?).
Doremi DHR-7911-5.

3. Sergej Sergejevitsj Prokofjev (1891-1953).
‘Ballade van de Onbekende Jongen’, opus 93 (1944).
Ljoedmila Koeznetsova, Viktoria Smolnikova of Elena Kozneva, mezzo-sopraan. Vladimir Sytnik, tenor. Russisch Staats Symfonisch Cappellakoor en Orkest olv. Valeri Poljanski.
Chandos CHAN 10153(2).

4. Benjamin Fleischmann (Veniamin Fleisjman, Bezjetsk 20.7.1913 – Krasnoje Selo, 14.9.1941).
‘De Viool van Rothschild’, opera naar het verhaal van Anton Tsjechov (1860-1904), voltooid en georkestreerd door Dmitri Sjokstakovitsj.
Marina Sjagoech, sopraan. Konstanin Ploezjnikov en Ilja Levinski, tenor. Sergej Leiferkus, bas. Rotterdams Filharmonisch Orkest olv. Gennadi Rozjdestvenski.
RCA Victor Red Seal/ BMG 09026 68434 2.

5. Tichon Nikolajevitsj Chrennikov (1891-1953).
“Maar dat is niet de kwestie, makkers” uit de film ‘Om zes uur ’s avonds na de oorlog’ (1944).
Marina Ladynina (1908-2003), Jevgeni Samojlov (1912-2006) en Ivan Ljoebeznov (1909-1988).
Mezjdoenarodnaja Kniga Moskva MKM 152.