Mariama

Manfila Kante, gitarist, zanger, bandleider en songwriter, wordt in 1946 geboren in Kankan, in Oost Guinee. Hij is de eerste zoon in een familie van zesentwintig kinderen. Zijn familie behoort tot de clan van de smeden. Op zijn achtste speelt hij al balafon, samen met z’n vader, en daarna begint hij op de gitaar van zijn neef te spelen. Op zijn veertiende gaat hij in Kankan van school af. Hij gaat dan bij een oom wonen in Abidjan. Daar speelt hij op bruiloften en partijen balafon en gitaar. Hij krijgt muziekles en wordt gitarist bij diverse orkesten. Om verwarring te voorkomen met enkele neven die ook muziek maken, draait hij de volgorde van zijn namen om en hij heet dan in het vervolg Kante Manfila. In 1970 vertrekt hij naar Mopti en als hij, wanneer zijn vader overleden is, naar Kankan wil gaan, hoort hij dat hij bij zijn terugkeer in Guinee gearresteerd zal worden. Hij blijft dan in Bamako, waar hij enkele jaren bij de Rail Band speelt. In 1973 verlaat Kante Manfila de Rail Band, samen met Salif Keita, om te gaan zingen bij de concurrent: Les Ambassadeurs du Motel de Bamako.

Mory Kante is geboren op 29 maart 1950 in Guinee, in Albadaria, in de prefectuur Kissidougou. Hij behoort tot een van de bekendste griot families, van gemengd Guinese en Malinese afkomst. Zijn moeder, Fatouma Kamissoko, was zangeres en haar vader, Djeli Mory Sanda Kamissoko, was de regionale leider van de griots, en die speelde soms samen met wel 60 muzikanten. Al zijn familieleden waren balafonspelers en de oudere broer van zijn vader, El Hadj Djeli Fode Kante, leerde hem op de balafon te spelen. Het verhaal gaat dat Mory al  balafon kon spelen voordat hij kon praten. Als hij zeven is wordt hij naar Mali gestuurd, waar hij kora leert spelen.

In 1971 voegt hij zich bij de Rail Band. Vanaf 1970 was Salif Keita de leadzanger van deze band, maar wanneer deze enkele maanden afwezig is in 1973 vervangt Mory Kante hem enige tijd. Wanneer Salif Keita, bij zijn terugkeer, constateert dat Mory Kante hem inmiddels vervangen heeft, verlaat Salif Keita de Rail Band en dan wordt Mory Kante voortaan de leadzanger van de Rail Band.

In 1987 wordt Mory Kante beroemd met het nummer “Yé ké yé ké“, een bewerking van het traditionele Mandingo liedje “Yekeke”. Na nog eens zes albums uitgebracht te hebben, neemt hij in 2002 een akoestisch album op: “Sabou”. Op dit album is Mory Kante niet alleen de leadzanger, maar ook de koraspeler en verder speelt hij akoestische gitaar, bolon, diverse trommels en andere slaginstrumenten en begeleidingsbalafon, terwijl de solo balafon bespeeld wordt door Adama Conde.

Salif Keita is geboren op 25 augustus 1949 in het dorp Djoliba aan de Niger rivier in Mali. Deze rivier heet zelf in de Malinke taal ook Djoliba. Hij behoort tot de koninklijke Keita familie, die nog afstamt van Sundiata Keita, de stichter van het Mandingo rijk in de dertiende eeuw. Maar omdat hij albino is, wordt hij verstoten uit de familie. Daarom werpt hij zich op een muzikale carrière. Op achttienjarige leeftijd vertrekt hij naar Bamako en begint daar met optreden als zanger in nachtclubs, tot hij in 1970 gaat zingen bij de Rail Band. In 1973 verlaat Salif Keita de Rail Band, samen met Kante Manfila, om te gaan zingen bij de concurrent, Les Ambassadeurs du Motel de Bamako. Vanwege politieke onrust in Mali verlaat de band in 1977 Bamako en vestigt zich in Abidjan, waar ze zich Les Ambassadeurs Internationaux gaan noemen.

De Rail Band is in 1970 opgericht. De band werd gesponsord door het Malinese Ministerie van Informatie en de spoorwegen van Mali, ter bevordering van nationale tradities. De band treedt dan op als de huisband bij de buffet bar van het stationshotel in Bamako en heet daarom ook wel Super Rail Band of the Buffet Hotel de la Gare de Bamako.

Kante Manfila is 65 jaar oud geworden. In 2011 overlijdt hij na een lange ziekte. Ook Mory Kante leed aan chronische ziektes; hij overlijdt in 2020 op zeventigjarige leeftijd. Maar Salif Keita is nu bijna 75 jaar, en hij treedt nog steeds op: op zondag 7 juli, met zijn band, op het Afrika Festival in Hertme.

In “Karitéa” van de Rail Band, met Mory Kante als zanger, wordt karité-boter aangeprezen als de beste crème voor de huid en als symbool van de Malinese cultuur. Karité heet in het Engels shea butter. Dit vet wordt gewonnen uit de zeer olierijke vrucht van de shea- of karité boom, die in het wild groeit in het hele Sahel gebied, van Senegal tot Ethiopië. De naam “shea” komt van het woord “shisou”, dat is de shea boom in het Bambára, en de naam “karitë” komt van het woord “ghariti”, het woord voor dezelfde boom in het Wolof. Vrouwen in de dorpen in het droge Sahel gebied smeren zich in met het vet van deze vruchten. Maar behalve als huidcrème heeft karité-boter nog vele andere toepassingen. Het lied “Karitéa” werd gesponsord door de karité-fabriek in Bamako.

“Armée Malienne” is een eerbetoon aan het Malinese leger.

“Sabou”: ondanks de vele problemen die er zijn voor Afrika, is er hoop vanwege de goedheid van buren, familie en dorpsgenoten.

In “Nafiya” wordt gezongen: “Denk twee maal na voor je iets slechts doet, want het kan zich tegen je keren”.

Het liedje “Désolé” wijdt uit over de verschillende situaties waarin “Désolé” (Frans voor “Sorry”, of  “Het spijt me”) gezegd wordt.

“Rail Band”: glorie aan de Rail Band.

“Tiramakan” is een eerbetoon aan generaal Tiramakan, de rechterhand van Sundiata Keita, die in zijn naam heel West Afrika veroverde.

In 1977 ontvangt Salif Keita een belangrijke onderscheiding van de president van Guinee, Sekou Toure. Salif Keita beantwoordt deze eer met het componeren van “Mandjou” een loflied op Sekou Toure, en dit nummer wordt een groot succes in West Arika.

Met dank aan Harm van der Wal voor het beschikbaar stellen van zijn Afrikaanse muziek.

Playlist:

1. Kante Manfila: Tie Gbanan, auteur: Kante Manfila, EP Keleya, Djima Records DAD 804 / CD Clash Mandingue, 2008, Oriki Music ORK004, 2’35
2. Kante Manfila: Diyabanale, auteur: Kante Manfila, EP Air Afrique, 1969, Djima Records DAD 801 / CD Clash Mandingue, 2008, Oriki Music ORK004, 3’03
3. Kante Manfila: N’na, auteur: Kante Manfila, EP Mosso Gnouma, Djima Records DAD 802 / CD Clash Mandingue, 2008, Oriki Music ORK004, 3’39
4. Rail Band: Karitéa, auteur: Kante Manfila, LP Rail Band, 1975, RCAM 3304/N.75, His Master’s Voice HNLX 5149 / CD Rail Band 3 Dioba, 2009, Stern’s Africa STCD 3043-44, 5’20
5. Rail Band: Armée Malienne, LP Rail Band, 1975, RCAM 3305/N.75 / CD Rail Band 1 Soundiata, 2007, Stern’s Africa STCD 3033-34, 4’22
6. Mory Kante: Sabou, auteur: Kante Manfila, CD Sabou, 2004, Riverboat Records TUGCD 1034, 5’00
7. Mory Kante: Nafiya, auteur: Kante Manfila, CD Sabou, 2004, Riverboat Records TUGCD 1034, 5’07
8. Mory Kante: Désolé, auteur: Kante Manfila, CD Sabou, 2004, Riverboat Records TUGCD 1034, 5’05
9. Rail Band: Rail Band, auteur: Salif Keita, Single Rail Band / Kankoun, 1972, Disques France Afrique L.G.V.D.-ST 3000 / CD Rail Band 2 Mansa, 2008, Stern’s Africa STCD 3039-40, 6’33
10. Rail Band: Tiramakan, auteur: Salif Keita, LP Tiramakan, 1974, RCAM 013374 / CD Rail Band 2 Mansa, 2008, Stern’s Africa STCD 3039-40, 4’00
11. Les Ambassadeurs Internationaux: Mandjou, auteur: Salif Keita, LP Mandjou, 1978, Amons Records 001 / CD The Original Sound Of Mali, 2017, Mr Bongo MRBCD135, 10’13