De geest is weer uit de fles. Vijftien jaar lang raast Roadburn voort en ieder jaar lijkt het festival voor stoner, vooruitstrevende metal, doom , drone en avant-garde rock zich weer opnieuw uit te vinden. De negentiende editie beloofde een zeer spannende te worden, met een headliner (Loop) en een curator (Opeth) die de rock en metal op eigenzinnige wijze binnenste buiten keren. Roadburn heeft een wereldwijd, hondstrouw publiek, dat moeiteloos meegaat op avontuur, maar van tevoren weet je nooit hoe die stomende mix van vertrouwd en ongehoord uitpakt.
Een van de rode draden die dwars door Roadburn 2014 liep, was de shoegaze. De navelstaarders onder de gitaardesperado’s die met galmende, hypnotische, vaak extreem luide gitaarlijnen hun toehoorders bezweren. In de voetsporen van pioniers als My Bloody Valentine, Slowdive, Ride en Jesus & Mary Chain, heeft nu ook de metalwereld de gitaargons van de shoegaze herontdekt.
Een van de nieuwe sterren aan het firmament is het Amerikaanse Nothing. Een vreemd amalgaam van avantmetal, shoegaze, indierock en wat dies meer zij. De aanstekelijkste metalvariant van het weekend. Zoals het echte hypes betaamt hield de band er na een stevig half uurtje mee op, het publiek hongerig voor meer achterlatend. Tegenvallend daarentegen was het pompeuze optreden van het Finse Beastmilk in de grote zaal 013. Zanger Mat ‘Kvohst’ McNerny (bekend van darkfolkband Hexvessel) kan er al zijn eighties postpunkpathos in kwijt, maar het grote gebaar gaat de muziek in de weg zitten. Beastmilk heeft een aantal lekkere nummers op hun repertoire (‘Surf The Apocalypse’; ‘Ghost Out Of Focus’) maar het is nog te weinig eigen in het al zo overbevolkte postpostpunklandschap.
Een eigen geluid is wel te horen bij True Widow. Het Amerikaanse trio heeft haar combinatie van slowcore (denk aan Low en Codeine), ultratrage shoegaze en atmosferische doom à la Earth steeds verder verfijnd. In een stampvolle Patronaat kruipt True Widow onder de huid, al zou een intiemere setting nog meer indruk hebben gemaakt.
Hoogtepunt van de donderdag is de set van oudgedienden Napalm Death.
Ondersteund door de schitterende visuals van Costin Chioreanu dompelen de speedgrindcore-specialisten het publiek onder in hun aller traagste materiaal. Ja, de band met de snelste en kortste nummers ooit (‘You Suffer’ duurt iets meer dan een seconde) heeft ook langzaam sfeermateriaal op het repertoire. Het eerste half uur klonk de band als een broeierige kruising tussen vroege Swans, Godflesh en Scorn. Het Engelse Bong bracht rond het nachtelijke uur nog een meditatief slaapmutsje. Semi-mystieke teksten en gletsjertrage gitaarriffs brachten het publiek in een prettige comateuze toestand.
De meest risicovolle dag is op voorhand de vrijdag. Curator Opeth heeft een wel heel eclectisch, door de psychedelische jaren zeventig beïnvloed programma opgehoest. Niet echt iets voor metalheads denk je dan. De Zweedse progressieve metalband Opeth –onder aanvoering van bezield frontman Mikael Akerfeldt- blijkt een ideale neus te hebben voor oud en nieuw.
Voor iedereen op Roadburn moet het een opluchting zijn geweest om te zien hoe zelfs oude buitenbeentjes als jazzrocklegendes Magma en acid folkies Comus door het publiek stevig werden omarmd. En zelfs meer dan dat. Want beiden bands leverden sublieme sets af. Magma zette de boel meteen op scherp met het relatief nieuwe ‘Slag Tanz’. Magma-opperhoofd, drummer Christian Vander is een van de beste live drummers van dit moment, en hij zweepte zijn troepen tot grote hoogten op. Alle ogen zijn gericht op de drie uitstekende vocalisten, onder wie Vander’s vrouw Stella. Sluitstuk is klassieker ‘Mekanïk Destruktïw Kommandöh’ uit 1973. Magma live is amper te omschrijven: een rituele jazzrockséance, een op hol geslagen Eurovisie Songfestival voor progheads of toch een primitieve spacegospelopera. Memorabel, dat is het zeker.
Van een indrukwekkend muzikaal niveau is het optreden van acidfolkpioniers Comus. Ze waren eerder te gast tijdens Roadburn maar ditmaal klonk het Engelse gezelschap wel heel verbeten. Leadzanger Roger Wootton had vitriool op zijn stembanden gesprenkeld, en zangeres Bobbie Watson klonk beter dan ooit onder meer in het hemelse ‘The Herald’. Vrijwel het hele klassieke album ‘First Utterance’ uit 1971 passeerde de revue, naast een fraaie nieuwe song als ‘Out of the Coma’.
Camp en cult horen ook bij de jaren zeventig en Akerfeldt had niet geheel ten onrechte de Italiaanse band Goblin uitgenodigd. Voorman en synthwizard Claudio Simonetti is verantwoordelijk voor veel van de bekende, seventies horrorfilms van Dario Argento en George A. Romero. Opgefokte synthesizer progrock die lekker fout uit de speakers knalt en haar uitwerking niet mist op het enthousiaste publiek. De films passeerden allemaal de revue op het grote projectiescherm: van Demoni en Dawn of the Dead tot Profondo Rosso en Suspiria. Maar zelfs een zwoele ambient track als ‘Aquaman’ (van het Goblin album ‘Roller’) voegde zich moeiteloos in deze set.
Grensoverschrijdende progressieve rock uit Zweden stond ook op het pretmenu van Akerfeldt. Pioniers Trettioariga Kriget (Dertigjarige Oorlog) klonken al te gedateerd, maar het in de jaren negentig begonnen Änglagard wist met zijn gepeperde kruising tussen progrock, jazz en seventies retro-pop meer toehoorders te overtuigen. Opeth zelf sluit de vrijdagavond in de grote zaal af, met een zeer afwisselende set. Een ware postmoderne metalband die er niet voor terugschrikt metalgrunts, progrock, doom en hippie-folk in de muziekmixer te gooien. Voor metalpuristen wellicht al te zware kost maar het Zweedse Opeth weet niet geheel onverwacht een steeds groter publiek te bereiken met zijn dromerige progmetal.
In buurland Finland doen ze er nog een schepje bovenop. Het knotsgekke Circle is al bijna 25 jaar ongrijpbaar. Bij live optredens weet je nooit wat je kunt verwachten. In het zweterige Patronaat trapte het bonte gezelschap af met aanstekelijke krautrock om daarna loos te gaan met Zappa-eske progrock, hairmetal powerchords, dansjes op het keyboard en foute glamrockpassages. Iedereen zag er de humor wel van in, al ontkrachten Circle hun ontegenzeggelijke muzikale gave tijdens dergelijke kolderieke seances.
De grote zaal van 013 was daarna de arena voor twee festivalhoogtepunten: Yob en headliner Loop. Yob bracht zijn album ‘The Great Cessation’: torenhoog denderende doomy stonerriffs waardoorheen maar net de stem van zanger/gitarist Mike Scheidt is te horen. Adembenemende mammoetmuziek vol traag verschuivende gitaarlagen. De fraaie visuals van Jérôme Siegelaer met louter kolkende waterpartijen verleenden de extreem luide muziek een welhaast meditatief aura.
Hoofdgerecht was het langverwachte optreden van het Engelse Loop.
Een baanbrekend shoegaze/dronerock ensemble rondom alleskunner Robert Hampson. Tijdens Roadburn 2013 kondigde zich de reünie van Loop al aan toen Hampson een verrassende toegift gaf bij het concert van Godflesh. Nu stonden ze er toch echt, met naast Hampson onder anderen bassist Neil MacKay en gitarist Scott Dowson. Strak, beukend luid, zonder tierelantijnen en ongenaakbaar: Loop kwam, zag en overwon. Hampson en co. putten rijkelijk uit de eigen catalogus, met hoogtepunten ‘Arc-Lite’, ‘Straight To Your Heart’, ‘The Nail Will Burn’ en een lang uitgesponnen ‘Burning World’. De cover van Can’s ‘Mother Sky’ was de kers op de taart.
Aangrijpend was het eerbetoon aan de dit jaar overleden muzikant en componist Selim Lemouchi uit Eindhoven. Met zijn The Devil’s Blood zette hij de occulte rock weer helemaal op de kaart, en met Selim Lemouchi and His Enemies verkende hij het niemandsland tussen metal, psychedelica, Coil-achtige esoterica en progrock. Zijn Enemies (of Friends beter gezegd) brachten een laatste muzikale groet aan hun frontman tijdens de traditionele Afterburner op zondag. Indrukwekkend zonder meer, met een hoofdrol voor Selim’s zus, zangeres Farida Lemouchi.
Roadburn maakt veel los bij fans. Mooi was om te zien hoe in de slipstream van Roadburn ineens allerlei zelf gefabriceerde magazines het levenslicht zagen. Zo bracht Roadburn een dagelijks bulletin uit onder de naam Weirdo Canyon Dispatch, en kwam ineens een fraai verzorgd DIY avantmetal fanzine, getiteld Schwarze Bewegung, onder je ogen. Ook de verschillende live interviews met musici en kunstenaars die Roadburn gedurende deze dagen initieert dragen bij aan de festivalsfeer. Roadburn bewijst eens te meer een bijzonder vitaal festival te zijn, en het doet verlangend uitzien naar de twintigste ‘jubileum’-editie in 2015.
Mark van de Voort (programmamaker Nieuwe Muziek; Concertzender)
