Concertzender-directeur Sem de Jongh ontboezemt:
“Als alle instrumenten rusten, is het stil. En soms leidt dat tot iets magisch, zoals aan het eind van een symfonie. Je hoort een laatste klap, stervend in de akoestiek. En dan een soort heilig moment van leegte. Elke concertganger kent dat moment.
Behalve na zo’n laatste klap kan dit fenomeen ook middenin een stuk plaatsvinden. Ik heb daarvan een voorbeeld, en dit is tevens een bekentenis. Wat voor consequenties het gaat hebben, weet ik niet. Het zal wel meevallen, want de dirigent in kwestie is overleden en het platenlabel is ook allang ter ziele.”
Een kwart eeuw geleden mocht Sem de Jongh voor Philips Classics de orkestsuites van Bach monteren in een uitvoering van het Orchestra of the Age of Enlightenment met Frans Brüggen: “Als muziekeditor plak je de beste stukjes muziek op een smaakvolle muzikale manier aan elkaar. Dat moet heel precies gebeuren, zonder knip en met mooi doorlopende muzikale lijnen. Het moet ritmisch kloppen, er mogen geen gekke bijgeluidjes klinken, de akoestiek moet mooi doorlopen, enzovoort. Daarom worden er perfecte geluidsomstandigheden gecreëerd.”
Knippen-plakken..
“Ik zat daar dus in een prachtige akoestisch geprepareerde studio, met de allerbeste apparatuur van dat moment: B&W DM801 speakers met mooie versterkers en superieure D/A-converters. Het was genieten want het is daarbij natuurlijk prachtige muziek. Na een paar dagen kwam ik bij de welbekende Air aan. En hoewel ik het stuk al honderd keer had gehoord, raakte ik in extase. Zo goddelijk mooi, en wat een prachtige uitvoering ook! Ik was al fan van Brüggen, maar nu wist ik het zeker. Maar het mooiste van alles vond ik de stilte vóór de herhalingen. In feite is het een uitstervende noot, geen rust. Maar die manifesteert zich als aandachtige stilte. Alsof je voorover valt en net op tijd wordt opgevangen.
..en verlengen
Toen heb ik die stiltes, die uitstervende klank, artificieel verlengd. En behoorlijk ook. In mijn extatische rebelsheid heb ik als editor, niet geacht om ook maar één noot toe te voegen, ingegrepen. En echt schandalig veel, vond ik. Maar zo mooi en ik deed het uit nobele overwegingen. Ik was benieuwd of de dirigent of de producer het zouden merken. Wat als het Frans zou opvallen en het zou uitkomen? Zou hij het toejuichen of zou Philips Classics me ontslaan? Niets: het viel ze niet op. Of misschien wel, en waren ze heel tevreden over hun werk. Ik hoop het laatste.”
Hoor de stilte die Sem bedoelt en win de prijs-CD-vraag van deze maand!
