door Thijs Bonger
Op zoek naar nieuwe muziek werd ik tijdens een pianorecital op mijn wenken bediend. De jonge pianist Mattias Spee hield een vurig pleidooi voor een componist waar ik nog nooit van had gehoord. Het ging om Joseph Wölfl, die leefde van 1773 tot 1812. Mattias’ verhaal was goed, maar spelend overtuigde hij nog veel meer met deze machtige muziek van een tijdgenoot van Beethoven. Na afloop besloot ik een uitzending over deze Wölfl te maken.
Huisvriend van familie Mozart
Wölfl bracht zijn jeugd door in Salzburg. Vanaf zijn vijfde kreeg hij viool- en pianoles van Mozarts vader Leopold en later ook van Haydns broer Michael. Ook Mozarts zus Nannerl bracht hem de fijne kneepjes van het pianospel bij. Al gauw werd de jonge Joseph een huisvriend van de familie Mozart. Uit alles wat je over Wölfl leest, komt één ding naar boven. Hij was als pianist en componist rond 1800 in Wenen en ook internationaal heel wat beroemder dan Beethoven. Hij werd ook gezien als de enige serieuze rivaal van Beethoven die op dat moment furore maakte als pianist en improvisator in de salons van de oude adel.
Pianoduel
Nou bestond er in Wenen al decennialang een fenomeen dat we het pianoduel noemen. In het bijzijn van de keizer hadden Mozart en Clementi er twintig jaar daarvoor een uitgevochten. In 1799 besloot Baron Wetzlar bij hem thuis zo’n pianoduel te organiseren. De villa waar hij woonde bestaat nog steeds en staat vlakbij het paleis Schönbrunn. Deze baron Wetzlar behoorde tot de belangrijke groep mensen die vrij kort daarvoor in de adelstand waren verheven, meestal door rijk te worden. En die groep schaarde zich achter Wölfl. Want Beethoven werd gesteund door de oude, gevestigde adel. Het pianoduel werd daardoor veel meer dan alleen een muzikale happening. Er stond voor beide pianisten dus veel op het spel. Wölfl hoopte een voet tussen de deur te krijgen bij de invloedrijke oude adel. En Beethoven hoopte vurig op meer bekendheid in bredere kring. Er werden voor zo’n duel ook weddenschappen afgesloten en je ging als winnaar met een flinke zak geld naar huis. Vast onderdeel van zo’n pianoduel was het improviseren over een thema. Meestal ging het dan om een opera hit. Het leuke is dat ik een cd heb gevonden met daarop variaties die Wölfl en Beethoven allebei in het jaar van hun pianoduel schreven. Variaties op een hit uit Salieri’s opera Falstaff. Dus dichterbij het pianoduel kunnen we bijna niet komen. Beide variaties kunnen we horen in deel II van ‘Wandelen met Wölfl’.
Luisteren? Hier staan de eerste afleveringen:
https://www.concertzender.nl/programma/de_wandeling_582327/
https://www.concertzender.nl/programma/de_wandeling_587882/
